Credit : မႈခင္းဆရာဝန္ႀကီး ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္တိတ္
=====================================
ကိုယ္ေပၚ႐ွိ ျပင္ပဒဏ္ရာမ်ား ။          ။ ကိုယ္ေပၚတြင္
ေတြ႕႐ွိႏိုင္ေသာ ဒဏ္ရာမ်ားကို တိက်စြာမွတ္သားရမည္
ဒဏ္ရာတစ္ခုသည္ မည္မၽွပင္ေသးဖြဲ႕ေစကာမူ ၊လ်စ္လ်ဴ
မ႐ႈဘဲ တိက်စြာ မွတ္သားရမည္ ။ ဒဏ္ရာမ်ားကို မွတ္
သားရာ၌  _

(၁) ဒဏ္ရာ၏ အမ်ိဳးအစား
(၂) ဒဏ္ရာ၏ အတိုင္းအထြာ
(၃) ဒဏ္ရာ၏ တည္ေနရာ
(၄) ဒဏ္ရာ၏ ပံုပန္းသ႑န္
(၅) ဒဏ္ရာ၏ သြားရာလမ္းေၾကာင္း
(၆) ဒဏ္ရာ၏ အလ်ားလိုက္ အေနအထား
(၇) ဒဏ္ရာတြင္ တြယ္ကပ္ေနေသာ အစအန ၊ အမႈန္႔ ၊
      အဝတ္စ ၊ စသည္တို႔ ႐ွိ - မ႐ွိ
(၈) ဒဏ္ရာရၿပီး အခ်ိန္ကာလအလိုက္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ
      အေျပာင္းအလဲမ်ား ၊ ဒဏ္ရာ၏ လတ္ဆတ္ပံု ၊ သို႔
      တည္းမဟုတ္ ဒဏ္ရာေဟာင္းျဖစ္ၿပီး အသားႏုတက္
      ျခင္း ၊ ျပည္တည္ျခင္း စသည့္အေျခအေန ႐ွိေနပံု ၊
(၉) ေသၿပီးမွရေသာဒဏ္ရာ သို႔မဟုတ္ အသက္႐ွိစဥ္က
      ရေသာဒဏ္ရာမ်ား အေျခအေန (ဒဏ္ရာႏွင့္ ပတ္
သက္ေသာ ေဖာ္ျပခ်က္မ်ား၏ အေသးစိတ္ အေၾကာင္း
မ်ားကို စာသားျဖင့္ မည္မၽွျဖင့္ ထုတ္ေဖာ္ေရးသားထား
သည္ ျဖစ္ေစကာမူ ပံုတူဆြဲ (Sketch)ျခင္း ၊ ဓာတ္ပံု႐ိုက္
မွတ္တမ္းတင္ျခင္းမ်ားထက္မူကား ပို၍ တိက်ႏိုင္မည္
မဟုတ္ေခ် ။ ေဆးဌာနပံုစံ (ေဆး ၂၁/ အပိုင္း ၁) တြင္
လည္း လူ၏ ပံုၾကမ္းပံုမ်ား ပါ႐ွိေလသည္ ။ထိုပံုစံမ်ားတြင္
ဒဏ္ရာ အေနအထား ၊ အ႐ြယ္ပမာဏ စသည္တို႔ကို အ
ခ်ိဳးက်အတိုင္း ျဖည့္စြက္ရမည္ ။ ဒဏ္ရာမ်ားကို တစ္ခုစီ
နံပါတ္တပ္ၿပီး ေဖာ္ျပသြားရမည္ ။ ဤသို႔ နံပါတ္တပ္ျခင္း
သည္ ဒဏ္ရာရစဥ္အခါက ထိုနံပါတ္မ်ား အစဥ္လိုက္အ
တိုင္း ဒဏ္ရာတစ္ခုၿပီးတစ္ခု ရ႐ွိခဲ႔သည္ဟု မယူဆအပ္
ေခ် ။ သို႔ေသာ္ စစ္ေဆးသူအေနျဖင့္ ဒဏ္ရာမ်ားသည္
အစဥ္အတိုင္း တစ္ခုၿပီးတစ္ခု ရ႐ွိခဲ႔လိမ့္မည္ဟု ယူဆ
လ်က္ နံပါတ္ကိုလည္း အစဥ္လိုက္ ပူးတြဲသတ္မွတ္သြား
သည့္ စနစ္ကို သံုးလိုလၽွင္ သံုးႏိုင္ေပသးသည္ ။
             ဒဏ္ရာမ်ားကိုစစ္ေဆးၾကည့္႐ႈရာ၌ စိတ္မွန္းျဖင့္
မရယူဘဲ ဒဏ္ရာ၏ အတိုင္းအထြာမ်ားကို တိက်စြာမွတ္
သားရမည္ ။ ျပင္ပဒဏ္ရာမ်ားကို ၾကည့္႐ႈစစ္ေဆးစဥ္
ကိုယ္တြင္းသို႔ ေဖါက္ထြင္းေနသည့္ အေျခအေနမ်ားကို
(Probe)စသည္တို႔ျဖင့္ ထိုးသြင္းၾကည့္႐ႈျခင္းကို ေ႐ွာင္
ၾကဥ္ရမည္ ။

ခႏၶာကိုယ္တြင္း ခြဲစိတ္ၾကည့္႐ႈပံု ။       ။ အေလာင္းတစ္
ေလာင္းကို ရင္ခြဲၾကည့္႐ႈလၽွင္ ဆရာဝန္ ၂ ဦးအတူလုပ္
ကိုင္ရန္လိုသည္ ။ တစ္ဦးကဓါးႏွင့္ ခြဲစိတ္မႈျပဳလုပ္ၿပီး
က်န္တစ္ဦးက ေတြ႕႐ွိေသာ အခ်က္အလက္မ်ားကို ေရး
မွတ္ရန္လိုေပသည္ ။
                        ကိုယ္ခႏၶာအတြင္း ခြဲစိတ္ၾကည့္႐ႈရာတြင္
အေရးႀကီးေသာ အခ်က္တစ္ခုမွာ မည္သည့္အေၾကာင္း
ေၾကာင့္ ေသသည္ျဖစ္ေစ ၊ ကိုယ္အဂၤါအစိတ္အပိုင္းအား
လံုးကို အၿမဲတမ္းခြဲစိတ္ၾကည့္႐ႈသည့္ အေလ့အထ ႐ွိရ
မည္ ။ ဥပမညဆိုရလၽွင္ ယာဥ္တိုက္မႈေၾကာင့္ေသသျဖင့္
ပထမ ဝမ္းဗိုက္အတြင္းသို႔ခြဲၾကည့္ရာ ေဘလံုးႏွင့္
အသည္းတို႔ကြဲ၍ ၄င္းဒဏ္ရာမ်ားမွ ေသြးလြန္ၿပီး ေသြး
ဆုတ္ေသေၾကာင္း အခ်က္အလက္မ်ားကို ေတြ႕႐ွိေသာ္
ျငားလည္း အျခားရင္ဘတ္အတြင္းမွ ကိုယ္အဂၤါအစိတ္
အပိုင္းမ်ား ၊ ဦးေခါင္းခြံအတြင္း႐ွိ ဦးေဏွာက္ႏွင့္ ဦးခြံ
အေျခတို႔ကိုပါ စစ္ေဆးၾကည့္႐ႈျခင္း မျပဳဘဲ ခ်န္လွပ္
မထားသင့္ေပ ။             ။

Credit : မႈခင္းဆရာဝန္ႀကီး ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္တိတ္
=====================================
သက္ေပ်ာက္႐ုပ္ေျပာင္းမႈ ။        ။ ေသသူတစ္ဦး၏ ေသ
ဆံုးခ်ိန္ကို ဆံုးျဖတ္အတည္ျပဳႏိုင္ရန္ သက္ေပ်ာက္႐ုပ္
ေျပာင္းမႈမ်ားကို ေလ့လာၿပီးမွတ္တမ္းတင္ရမည္ ။ မွတ္
တမ္းတင္ရန္အခ်က္မ်ားမွာ -
(၁) ကိုယ္ခႏၶာ၏အပူခ်ိန္ ( ဓာတ္ခြဲခန္းသံုး ျပဒါးတိုင္ကို
      အေလာင္း၏ စအိုတြင္းသို႔ ၂ မိနစ္ၾကာမၽွသြင္းၿပီးျပင္
      ပသို႔ ျပန္မထုတ္ခင္ ျပဒါးအမွတ္အသားမ်ားကိုၾကည့္
      ႐ႈရန္ လိုသည္ ။ သို႔တည္းမဟုတ္ ဝမ္းဗိုက္ကို အ
      နည္းငယ္ ေဖာက္ၿပီး ျပဒါးတိုင္ကို အထဲသို႔ ထည့္
      သြင္းလ်က္ ယခင္နည္းအတိုင္း တိုင္းတာရမည္ ။အ
      ဖ်ားတိုင္း ျပဒါးတိုင္ကို မည္သည့္အခါမၽွမသံုးရ ။ )
(၂) ကိုယ္ခႏၶာ႐ွိ ၾကြက္သားတို႔၏ သက္ေပ်ာက္ေတာင့္
      တင္းမႈ ( Rigor mortis ) အေျခအေနကို ေလ့လာ
      မွတ္တမ္းတင္ရမည္ ။ ထိုသို႔မွတ္တမ္းတင္ရာတြင္ -
-     ဦးေခါင္း
-     လည္ပင္း
-     ၾကြက္သားမ်ား
-     လက္
-     ရင္အံု
-     ဝမ္းဗိုက္
-     ေျခေထာက္တို႔၏ ေတာင့္တငးျခင္း အေျခအေနတို႔
      ကို မွတ္ယူရမည္ ။

အေလာင္း၏အေျခအေန ။        ။ အေလာင္း၏ အရပ္အ
ေမာင္း ၊ အေလးခ်ိန္ ၊ စိုျပည္ဝၿဖိဳးမႈ ၊ သန္စြမ္းမႈ ၊ မူလ
ကိုယ္အဂၤါခ်ိဳ႕တဲ႔မႈမ်ားကို ေဖာ္ျပမွတ္တမ္းတင္ရမည္။ဤ
အခ်က္အလက္မ်ားကို ရ႐ွိထားျခင္းအားျဖင့္ ေသဆံုးသူ
သည္ အခင္းျဖစ္ပြားစဥ္က မည္ကဲ႔သို႔ ခုခံကာကြယ္ႏိုင္
စြမ္း႐ွိမ႐ွိ ၊ သူတစ္ပါးအား ရန္ျပဳႏိုင္-မျပဳႏိုင္ စသည္တို႔ကို
ခန္႔မွန္းႏိုင္ေပမည္ ။ ထုိသို႔ ခန္႔မွန္းႏိုင္ျခင္းျဖင့္ အခ်င္းျဖစ္
ပြားစဥ္ ေသဆံုးသူသည္ မည္ကဲ႔သို႔ ပါဝင္လႈပ္႐ွားႏိုင္ခဲ႔ပံု
ကို ခ်ိန္ဆႏိုင္ေပသည္ ။

အေလာင္းတြင္ အထူးစစ္ေဆးရမည့္ေနရာမ်ား။    ။မ်က္
ႏွာႏွင့္ ေခါင္း ၊ မ်က္ခံုးေမႊး ၊ မ်က္ေတာင္ေမႊး ၊ ဆံပင္ေမႊး
အမ်ိဳးအစားမ်ားကို သတ္မွတ္ၿပီး သီးျခားနမူနာယူထားရ
မည္ ။ ( ထိုသို႔နမူနာယူရာတြင္ ကတ္ေၾကးျဖင့္ ကိုက္
ျဖတ္ယူျခင္း မဟုတ္ဘဲ ႏႈတ္ယူျခင္းျဖစ္ရမည္ ။ ) မ်က္ႏွာ
၏မဲ႔႐ြဲ႕ပံု ၊ ၿပံဳးပံု ၊ ေၾကာက္လန္႔ပံု စသည္တို႔ကို မွတ္သား
ရမည္ ။ မ်က္ႏွာေပၚတြင္ ေပက်ံေနေသာအရာမ်ား ႐ွိမ႐ွိ
ကိုလည္း ၾကည့္႐ႈရမည္ ။ မ်က္ႏွာအေရျပားေပၚတြင္
ေသြးျခည္ဥအစက္မ်ား (Petechial haemorrhages)႐ွိ
မ႐ွိကိုလည္း ၾကည့္႐ႈစစ္ေဆးရမည္ ။ မ်က္ႏွာတစ္ျပင္
လံုးတြင္ အေရာင္အဆင္း ေျပာင္းလဲျခင္း ႐ွိမ႐ွိ ၊ အကယ္
၍ ႐ွိလၽွင္ မည္သို႔ေသာ အေရာင္အဆင္း( cherry red,
chocolate brown, bluish, etc…,) ၌ ႐ွိေနေၾကာင္း
မွတ္သားရမည္ ။

မ်က္စိ     -     မ်က္ျဖဴသားေပၚ၌ ေသြးျခည္ဥမ်ား ရွိသည့္
အေျခအေန ၊ မ်က္ျဖဴသားအဝါေရာင္(Jaundice)႐ွိမ႐ွိ ၊
သူငယ္အိမ္အက်ဥ္းအက်ယ္ ၊ မ်က္လံုးျပဴးေၾကာင္ေန
ျခင္း ႐ွိမ႐ွိ ။

လက္ဖဝါး   -    ေရထဲတြင္ အစိမ္ခံရေသာ အေလာင္း
ဟုတ္မဟုတ္ သိႏိုင္ရန္ လက္အေရခြံမ်ား ပဲေရပြထေန မ
ေနကို မွတ္သားရမည္ ။ သက္ေပ်ာက္သည္တစ္ၿပိဳင္နက္
ဆုပ္ကိုင္မႈ (Cadaveric Spasm) အားျဖင့္ လက္ဖဝါး
တြင္း၌ ဆုပ္ကိုင္ထားေသာ အရာဝတၳဳမ်ား ႐ွိမ႐ွိ ။

လက္သည္း   -      လက္သည္းမ်ား ညိဳျပာေရာင္ ျဖစ္ေန
မေန ၊ လက္သည္းၾကားမ်ားတြင္ ကုတ္ျခစ္ျခင္းေၾကာင့္
ရေသာ လူ၏ အေရခြံစ စသည္မ်ား႐ွိမ႐ွိ ၊ အ႐ိုက္​ခံရ
​ေသာ လက္​နက္​တို႔မွ အစအနမ်ား လက္​သည္​းတြင္​ညႇပ္​
ကပ္​​ေနမ​ေန စသည္​တို႔ကိုမွတ္​သားရမည္​ ။ ထို႔ျပင္​လက္​
​ေခ်ာင္​းတိုင္​းမွ လက္​သည္​းမ်ားကို ျဖတ္​ယူ၍ တစ္​ခုစီ
သီးသန္​႔ထုတ္​လ်က္​ ဓာတ္​ခြဲခန္​းသို႔ ​ေပးပို႔ႏိုင္​ရန္​ သိမ္​း
ဆည္​းရမည္​ ။

ႏႈတ္​ခမ္​း ၊ ႏွာ​ေခါင္​းႏွင္​့ ပါးစပ္​​ေပါက္​ ။       ။ ႏႈတ္​ခမ္​း ၊ ႏွာ
​ေခါင္​းႏွင္​့ ပါးစပ္​​ေပါက္​မ်ားတြင္​ အျမႇဳပ္​မ်ား ႐ွိမ႐ွိ ၊ ႐ွိ​ေနပါ
က အျမႇဳပ္​အ႐ြယ္​အစား ၊ အ​ေရာင္​အဆင္​း ၊ အျမႇဳပ္​မ်ား
သည္​ ​ေသြးစြန္​းသည္​့ အျမႇဳပ္​မ်ား ဟုတ္​မဟုတ္​ တုိ႔ကို
မွတ္​သားရမည္​ ။ ႏႈတ္​ခမ္​းမ်ားတြင္​ ညိဳျပာ​ေရာင္​ ျဖစ္​​ေနမ
​ေနကိုလည္​း မွတ္​ယူရမည္​ ။

မိန္​းမကိုယ္​​ေပါက္​   -   မိန္​းမကိုယ္​​ေပါက္​အဝႏွင္​့အတြင္​း
ဘက္​မ်ားမွ အရိအ႐ြဲႏွင္​့ အျခားအရာမ်ားကို ထုတ္​ယူ
လ်က္​ ​ေယာက်္​ားသုတ္​ပိုးမ်ား ႐ွိမ႐ွိ စစ္​​ေဆးမွတ္​သားရ
မည္​ ။ ဒဏ္​ရာျဖင္​့​ေသ​ေသာ လူသတ္​မႈ ​ေယာက်္​ား အ
​ေလာင္​းမ်ားတြင္​လည္​း အ​ေလာင္​း၏စအိုဝတြင္​ ကာမ
စပ္​ယွက္​ထား​ေသာ ဒဏ္​ရာဒဏ္​ခ်က္​ သို႔မဟုတ္​ ပိုမိုအဝ
က်ယ္​​ေနျခင္​း အ​ေျခအ​ေနမ်ားကို ၾကည္​့႐ႈရမည္​ ။        ။

Credit : မႈခင္းဆရာဝန္ႀကီး ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္တိတ္
=====================================
အေလာင္း၏ ကိုယ္ေပၚမွ အဝတ္အစား ။     ။အေလာင္း
၏ ကိုယ္ေပၚမွ အဝတ္အစားမ်ားကို ခြာယူရာတြင္ ထိုအ
ဝတ္အစားမ်ားေပၚ၌ ကပ္ၿငိပါ႐ွိႏိုင္သည့္ ယမ္းစ ၊ မွန္စ ၊
အေမႊးအမွင္ ၊ အစြန္းအထင္း အစအန စသည္မ်ား လြင့္
စင္ ေပ်ာက္ဆံုးမသြားေစရန္ အေရးႀကီးေလသည္ ။ အ
ကယ္၍ ထိုအဝတ္အစားမ်ားေပၚမွ အစအန တစ္စံုတစ္
ရာ ကြာက် ၊ ရ႐ွိခဲ႔လၽွင္ စနစ္တက် စုေဆာင္းရယူ သိမ္း
ဆည္းရမည္ ။ ထို႔ေနာက္ အစအနမ်ားႏွင့္ သင့္ေတာ္႐ံုမၽွ
႐ွိေသာ မင္ႏွိပ္စကၠဴ - ၂ ခ်ပ္ၾကားတြင္ ညွပ္လ်က္ဘူးငယ္
ကေလးမ်ားျဖင့္ ထည့္ကာ သက္ဆိုင္ရာ ဓါတ္ခြဲခန္းသို႔
တင္ျပႏိုင္ရန္ ေကာင္းစြာ သိမ္းဆည္းထားရမည္ ။ ထိုမၽွမ
က အဝတ္အစားမ်ားေပၚသို႔ ဖုန္မႈန္႔စသည့္ မသက္ဆိုင္
ေသာ အစအနမ်ား မကပ္ၿငိေစရန္ ေကာင္းစြာ သိမ္း
ဆည္းထားရမည္ ။
        ေသနတ္ဒဏ္ရာျဖင့္ ေသဆံုးသူ၏ အက်ၤ ီအဝတ္
အစားတို႔၌ ေတြ႕႐ွိရေသာ က်ည္ဆံဝင္ေပါက္ ၊ ပတ္ဝန္း
က်င္တြင္ ယမ္းေငြ႕ယမ္းစမ်ား ႐ွိမ႐ွိ စစ္ေဆးရမည္ ။
ေတြ႕႐ွိက ထိုယမ္းေငြ႕ယမ္းစမ်ားကို ေကာက္ယူသိမ္း
ဆည္းၿပီး ၊ ရဲအရာ႐ွိထံ စနစ္တက်အပ္ႏွံရမည္ ။
အေလာင္း၏ကိုယ္ေပၚမွ အဝတ္အစားမ်ားကို နံေဘး
ခ်ဳပ္႐ိုးအတိုင္း ကတ္ေၾကးျဖင့္ကိုက္၍ ခြာယူရမည္ ။ ထို
သို႔ ကတ္ေၾကးႏွင့္ကိုက္ရာတြင္ က်ည္ဆံေပါက္ ၊ ဓား
ေျမွာင္ေပါက္ ၊ ႐ွနစုတ္ၿပဲေသာေနရာမ်ား စသည္တို႔ကို
ေ႐ွာင္ကြင္း ကိုက္ျဖတ္သြားရေပမည္ ။ အက်ၤ ီအဝတ္အ
စားမ်ားတြင္ ပါ႐ွိေသာ က်ည္ဆံေပါက္မ်ားကို လက္ညွိဳး
ျဖင့္ ထိုးၾကည့္ျခင္း ၊ တုတ္ျဖင့္ထိုးၾကည့္ျခင္း စသည္တို႔
ကို မျပဳလုပ္ရေပ ။ ျပဳလုပ္ခဲ႔မိပါက က်ည္ဆံဝင္ေပါက္
ထြက္ေပါက္ စသည္တို႔ကို ခန္႔မွန္းဆံုးျဖတ္ရန္ ခဲယဥ္းေပ
မည္ ။ တစ္ခါတစ္ရံတြင္ ေသနတ္ဒဏ္ရာျဖင့္ ေသသူတို႔
၏ ကိုယ္၌ က်ည္ဆံသည္ အက်ၤ ီကိုေဖာက္ထြက္မသြား
ဘဲ အက်ၤ ီႏွင့္အသားၾကားတြင္ ညပ္ေနတတ္သည္ကို
သတိျပဳရန္လိုေပေသးသည္ ။
          လၽွပ္စစ္ဓာတ္ျဖင့္ ေသဆံုးရသူမ်ားတြင္ လၽွပ္စစ္
ဓာတ္သည္ ဖိနပ္ခြာဘက္မွ ဝင္ထြက္ေသာ အေျခအေန
မ်ားကို ေတြ႕ရတတ္သည္ ။
          အဝတ္အစားေပၚတြင္ ေတြ႕႐ွိေသာ ေသြးစြန္း
ေသြးကြက္မ်ားကို ပကတိအတိုင္း ထား႐ွိရန္လိုေပသည္
ေသြးစြန္းေသြးကြက္မ်ား ပုပ္သိုးသြားျခင္းေၾကာင့္ ၊ ဓာတု
ေဗဒနည္းျဖင့္ ေသြးစစ္ေဆးရာတြင္ ခက္ခဲမည္ျဖစ္ေပရာ
စိမ္းစိုေနေသာ ေသြးကြက္မ်ားပါ႐ွိေသာ အဝတ္အစား
မ်ားကို လ်င္ျမန္စြာ ေျခာက္ေသြ႕ေအာင္ ျပဳလုပ္ၿပီးမွသိမ္း
ဆည္းရမည္ ။ ထို႔ေနာက္ ယင္းအဝတ္အစားမ်ားကိုစကၠဴ
ျဖင့္ တစ္လႊာစီ စနစ္တက်ညွပ္၍ ေသြးစစ္ဌာနသို႔ ေပးပို႔ရ
မည္ ။ အေလာင္းေပၚမွ သိမ္းဆည္းရ႐ွိေသာ အဝတ္အ
ထည္မ်ားကို မည္သည့္အခါမၽွ လံုးေထြးစုပံုလ်က္ ရင္ခြဲ
ခန္း ၾကမ္းျပင္ေပၚတြင္ ပစ္မထားရေပ ။ ထို႔ျပင္ ယင္းအ
ဝတ္အထည္မ်ားကို စကၠဴအိတ္စသည္တို႔အတြင္းသို႔
လံုးေထြးျပြတ္သိပ္ေနေအာင္ က်ပ္တည္းစြာထည့္သြင္း
ျခင္းမျပဳရ ။ အဝတ္မ်ားတြင္ သုက္ေသြး႐ွိေသာေနရာမ်ား
ကို ေခါက္ခ်ိဳးေၾကမြေစျခင္းမွ ေ႐ွာင္ၾကဥ္ရမည္ ။          ။

Credit : မႈခင္းဆရာဝန္ႀကီး ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္တိတ္
=====================================
အေလာင္းရာဇဝင္ ။       ။ အေလာင္းကိုမခြဲမီ အေလာင္း ၏ ရာဇဝင္ကို ရယူရမည္ ။ ျပင္ပတြင္ေသဆံုးခဲ႔ေသာ
မေလာင္းမ်ားႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ ရာဇဝင္ကိုမူကား
သက္ဆိုင္ရာ မိဘ ၊ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္း စသည္တို႔ထံမွ
လည္းေကာင္း ၊ အမႈႏွင့္ပတ္သက္ေသာ ရဲအရာ႐ွိမ်ား
ထံမွ လည္းေကာင္း ၊ မႈခင္းျဖစ္ပြားစဥ္၌ ႐ွိေနေသာ မ်က္
ျမင္သက္ေသတို႔ထံမွလည္းေကာင္း ရယူႏိုင္သည္ ။ ေမး
ျမန္းရယူရန္ အခ်က္အလက္တို႔မွာ -
(၁) အေလာင္းကို မည္သည့္ေနရာ ၊
(၂) မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ရေၾကာင္း ၊
(၃) မည္သို႔မည္ပံု ေသဆံုးရေၾကာင္း ၊
(၄) အေလာင္းကို မည္သို႔မည္ပံု မည္သည့္အေနအထား
      ၌ ေတြ႕ရေၾကာင္း ၊    
(၅) ကိုယ္ခႏၶာႏွင့္တကြ အေလာင္း ပတ္ဝန္းက်င္တြင္
      ေတြ႕႐ွိရေသာ ေသြးစြန္း ေသြးကြက္မ်ားအေၾကာင္း ၊
(၆) ဒဏ္ရာရၿပီးေနာက္ အခ်ိန္မည္မၽွၾကာမွ ေသဆံုးသြား
      ေၾကာင္း ၊
(၇) မေသဆံုးမီ မည္သည့္အခ်ိန္နာရီတြင္ မည္သည့္
    အစားအစာကို ေနာက္ဆံုးစားခဲ႔ေၾကာင္းမ်ားႏွင့္တကြ၊
    အျခားေသာ တူညီသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားပင္
    ျဖစ္ေလသည္ ။
   
            ေဆး႐ံုတြင္ ကုသခံၿပီးမွ ေသဆံုးသြားရေသာ
အေလာင္းမ်ားႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ ရာဇဝင္ကိုမူကား ၊ လူ
နာ ေဆး႐ံုတက္စဥ္ မွတ္သားထားေသာ မွတ္တမ္းစာ
႐ြက္ ( Patient's chart ) မွ ရယူရမည္ ။ ထိုမၽွျဖင့္ မစံု
လင္ေသးဟု ယူဆပါမူ သက္ဆိုင္ရာ တာဝန္ခံဆရာဝန္
ထံတြင္ စံုစမ္းေမးျမန္းရန္ လိုအပ္ေလသည္ ။ ရယူရမည့္
အေလာင္း၏ အေရးႀကီးေသာ ျဖစ္စဥ္ အခ်က္အလက္
တို႔မွာ -
- မည္သည့္ေန႕ရက္ ၊ အခ်ိန္နာရီတြင္ ေဆး႐ံု၌ လက္ခံ
  ေၾကာင္း ၊
- ေဆး႐ံုသို႔ေရာက္စဥ္ လူနာ၏ေရာဂါဒဏ္ရာအေျခအေန
  အေၾကာင္း ၊
- မည္ကဲ႔သို႔ ကုသခံရေၾကာင္း ၊
- မည္ကဲ႔သို႔ ခြဲစိတ္ကုသျခင္း ခံရေၾကာင္း ၊
- ခြဲစိတ္ကုသရာတြင္ မည္သို႔ေသာ ဒဏ္ရာမ်ားေတြ႕႐ွိရ
  ေၾကာင္း ၊
- ေရာဂါအေျခအေနေလ်ာ့ေပါ့မႈ ၊ တိုးမႈအေၾကာင္း ၊
- ေသတမ္းစစ္ခ်က္ ရ-မရ အေၾကာင္း ၊
- မည္သည့္ေန႕ရက္ အခ်ိန္နာရီတြင္ ေသဆံုးေၾကာင္း ၊
- တာဝန္ခံဆရာဝန္သည္ မည္သူျဖစ္ေၾကာင္း ၊
- ေဆး႐ံုတက္စဥ္ လူနာဝတ္စားသံုးစြဲလာေသာ အဝတ္
  အစားႏွင့္တကြ အျခားပစၥည္းပစၥယႀကီးငယ္တို႔ကို
  မည္ကဲ႔သို႔ သိမ္းဆည္း၍ မည္သူ႔လက္တြင္အပ္ႏွံ
  ေၾကာင္းႏွင့္တကြ အျခားထူးျခားသည့္ အခ်က္အလက္
  မ်ားပင္ ျဖစ္ေလသည္ ။
        အေလာင္းရာဇဝင္ ရယူျခင္းအားျဖင့္ ရင္မခြဲမီ ရ႐ွိ
ထားေသာ အခ်က္အလက္မ်ားသည္ အေလာင္းကို ရင္
ခြဲစစ္ေဆးၿပီးေသာအခါ ေတြ႕႐ွိရေသာ အခ်က္အလက္
မ်ားႏွင့္ အံဝင္ဂြင္က် ျဖစ္သည္မျဖစ္သည္ကို ထင္႐ွားေစ
ႏိုင္ေလသည္ ။        ။

Credit : မႈခင္းဆရာဝန္ႀကီး ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္တိတ္
=====================================
အေလာင္းအတည္ျပဳျခင္း၏ကြင္းဆက္ ။     ။အေလာင္း
ကို ေဆး႐ံု၌ လက္ခံရ႐ွိခ်ိန္တြင္ အေလာင္းသည္ မည္
သည့္လက္မွရ႐ွိေၾကာင္း ၊ မည္သူျဖစ္ေၾကာင္း မွတ္ယူ၍
အေလာင္း၏ လက္ေကာက္ဝတ္တြင္ ထိုေရးမွတ္ခ်က္
မ်ားႏွင့္တကြ ၊ အေလာင္းနံပါတ္ျပားကိုပါ ႀကိဳးကြင္းတစ္
ခုျဖင့္ ပူးတြဲခ်ည္ေႏွာင္ ပိတ္ပစ္ရမည္ ။ ထိုနံပါတ္ျပားမ်ား
ေရးမွတ္ရာတြင္ အဂၤလိပ္ -၆- ႏွင့္ -၉- ဂဏန္းမ်ားကို လံုး
ဝ မသံုးရေခ် ။
         အေလာင္းကို ရင္မခြဲမီ၌လည္း အထက္ပါ သတ္
မွတ္ခ်က္မ်ားကို ျပန္လည္စိစစ္ၿပီး လက္ခံရ႐ွိေသာ
အေလာင္းသည္ မည္သူမည္ဝါျဖစ္ေၾကာင္း မည္သူ႕
လက္မွ မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ ရ႐ွိေၾကာင္း ထပ္မံ
အတည္ျပဳရန္ လိုေပသည္ ။ ထိုမၽွမက အေလာင္းႏွင့္
တစ္ပါတည္း ပါ႐ွိေသာ အျခားသက္ေသခံပစၥည္း ပစၥယ
မ်ားကိုလည္း မည္သူ႕လက္မွ ရ႐ွိေၾကာင္းႏွင့္ ေနာက္ဆံုး
မည္သူ႕ထံသို႔ လႊဲအပ္ေၾကာင္း တိက်စြာ မွတ္တမ္းတင္ရ
မည္ ။ တရားဥပေဒက်င့္ထံုးအရ ,
- မည္သည့္သက္ေသခံပစၥည္း မဆို
- မည္သူ၏ လက္မွ ရ႐ွိ၍
- မည္သူ႕ထံ ထပ္မံလႊဲအပ္ေၾကာင္း စသည္ျဖင့္ အဆင့္
ဆင့္ ကြင္းဆက္ မျပတ္ေစဘဲ တိက်စြာ အတည္ျပဳရေပ
သည္ ။ အကယ္၍ သက္ေသခံပစၥည္း အေပးအယူ
ကြင္းဆက္ ျပတ္လပ္ခဲ႔သည္႐ွိေသာ္ ယင္းသက္ေသခံ
ပစၥည္းမွာ တရားဝင္ေတာ့မည္ မဟုတ္ေခ် ။

××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××

ရင္ခြဲခ်ိန္ ။          ။ မည္သည့္ေန႕ရက္ ၊ မည္သည့္အခ်ိန္
နာရီတြင္ စတင္၍ ရင္ခြဲေၾကာင္း ေ႐ွးဦးစြာ မွတ္တမ္းတင္
ရသည္ ။ ဤကဲ႔သို႔မွတ္တမ္းတင္ျခင္းအားျဖင့္အေလာင္း
ကို ေသၿပီးေနာက္ မည္မၽွအၾကာတြင္ ရင္ခြဲေၾကာင္း သိ႐ွိ
ႏိုင္ေပမည္ ။ ထိုသို႔ သိ႐ွိႏိုင္ျခင္းအားျဖင့္ အေလာင္းေပၚ
၌ ေပၚေပါက္လာေသာ သက္ေပ်ာက္ ႐ုပ္ေျပာင္းမႈမ်ား
( Post-mortem changes ) တို႔ကို ေထာက္ထားလ်က္
ေသဆံုးခ်ိန္သည္ မည္မၽွၾကာျမင့္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ခ်ိန္ဆႏိုင္
ေလသည္ ။ အေလာင္းကို ေရခဲတိုက္အတြင္းတြင္ ထား
မည္ဆိုလၽွင္ အေလာင္းေပၚ၌ ေပၚေပါက္လာမည္ျဖစ္
ေသာ သက္ေပ်ာက္႐ုပ္ေျပာင္းမႈမ်ား Post-mortem ch-
anges ျဖစ္ေပၚခ်ိန္ ေျပာင္းလဲသြားေပမည္ ။ ေရခဲဓါတ္
ေၾကာင့္ အထက္ပါအတိုင္း ပ်က္ျပားခ်က္မ်ား ေပၚေပါက္
လာခဲ႔ၿပီးမွ ေသဆံုးခ်ိန္ကို ခန္႔မွန္းမည္ဆိုလၽွင္ မွားယြင္း
သြားေပမည္ ။           ။

Credit : မႈခင္းဆရာဝန္ႀကီးေဒါက္တာေမာင္ေမာင္တိတ္
=====================================
ရင္ခြဲအမွတ္စဥ္ ။         ။ ရင္ခြဲသည့္အခါတိုင္းအတြက္
ရင္ခြဲအမွတ္စဥ္မ်ား ေရးထိုးလ်က္ မွတ္တမ္းတင္သြားရန္
လိုသည္ ။ တစ္ႏွစ္ကုန္ဆံုးေသာ္ေနာက္တစ္ႏွစ္အတြက္ နံပါတ္ ၁ မွ စတင္၍ တစ္ဖန္ ႏွစ္ကုန္ဆံုးသည့္တိုင္ အစီ
အစဥ္အတိုင္း နံပါတ္မ်ားတင္သြားရန္ ျဖစ္သည္ ။

************************************************

မည္သူမည္ဝါ၏ အေလာင္း ။          ။ ရင္ခြဲျခင္းကိစၥတြင္
အေရးႀကီးဆံုးမွာ - မည္သူမည္ဝါ၏ အေလာင္းျဖစ္
ေၾကာင္းကို ေ႐ွးဦးစြာအတည္ျပဳရန္ျဖစ္သည္ ။ အမ်ား
အားျဖင့္ အေလာင္းသည္ မည္သူမည္ဝါ ျဖစ္ေၾကာင္းကို
ေသသူ၏ မိဘေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းမ်ားႏွင့္ မိတ္ေဆြမ်ားက
အတည္ျပဳေလ့႐ွိသည္ ။ ထိုအတည္ျပဳခ်က္ကိုပင္
အတည္ျပဳသူမ်ား၏ အမည္ ၊ လိပ္စာအျပည့္အစံုကို တိ
က်စြာရယူ၍ မွတ္တမ္းတင္ထားရမည္ ။ မွတ္တမ္းတင္
ရာ၌ -
(၁) ေသသူ၏ အမည္
(၂) လူမ်ိဳး
(၃) ဘာသာ
(၄) က်ား / မ  
(၅) အသက္ တို႔ကို ရယူရမည္ ။
            ပိုင္႐ွင္မဲ႔ေသာ အေလာင္းမ်ားအတြက္ ေနာက္
ေနာင္တြင္လည္း မည္သူမည္ဝါ ျဖစ္ေၾကာင္း ခိုင္လံုစြာ
တင္ျပႏိုင္ရန္ အေလာင္း၏ အဂၤါရပ္မ်ားကို တိက်ျပည့္စံု
စြာ မွတ္သားထားရမည္ ။ ဤသို႔မွတ္သားရာ၌ ေသသူ၏
(၁) လူမ်ိဳး
(၂) ဘာသာ
(၃) က်ား / မ
(၄) အသက္
(၅) အရပ္အေမာင္း
(၆) လက္ပံုစံ
(၇) သြားမ်ား၏ ပံုပန္းသဏၭာန္
(၈) ဆံပင္အမ်ိဳးအစား
(၉) အသားအေရာင္
(၁၀) မွဲ႕ - ေမြးရာပါ အမွတ္ႏွင့္အဂၤါခ်ိဳ႕တဲ႔မႈ - အမာ႐ြတ္
(၁၁) ထိုးကြင္း
(၁၂) ကိုယ္၌ပါေသာ အမွတ္အသား
(၁၃) လက္ဝတ္ပစၥည္းႏွင့္တကြ အျခားပစၥည္းႀကီးငယ္
မ်ား စသည္တို႔ကို ျပည့္စံုစြာ ေဆးမွတ္တမ္းတင္ရန္ ျဖစ္
သည္ ။ အထက္ပါကဲ႔သို႔ေသာ ပိုင္႐ွင္မဲ႔ အေလာင္းကို ရဲ
အရာ႐ွိတို႔က ထပ္ေလာင္း၍ ဤအေလာင္းသည္
မည္သည့္အရပ္မွ မည္သည့္ေန႔ ၊ ရက္ ၊ အခ်ိန္နာရီတြင္
ရ႐ွိေၾကာင္း ၊ မည္သည့္အမႈကိစၥမ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း
ေၾကာင္း အတည္ျပဳရသည္ ။             ။

္

Credit : မႈခင္းဆရာဝန္ႀကီးေဒါက္တာေမာင္ေမာင္တိတ္
××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××
ရင္ခြဲမႈဆိုင္ရာမွတ္တမ္း ။              ။ ရင္ခြဲမႈမ်ားအတြက္
သတ္မွတ္ထားေသာ မွတ္တမ္းပံုစံမ်ား ႐ွိေပသည္ ။
ယင္းပံုစံမ်ားကို အတတ္ႏိုင္ဆံုး အသံုးျပဳဖို႔လိုေလသည္။
ထိုပံုစံမ်ား၌ ခြဲစိတ္မႈဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ားကို စနစ္
တက် မွတ္တမ္းတင္ႏိုင္ရန္ အခ်ိဳ႕က႑မ်ား စီစဥ္ပါ႐ွိ
ေလသည္ ။ ေဆး႐ံုမ်ား၌ ထိုပံုစံမ်ား မျပတ္မလပ္ ထား႐ွိ
ရန္ အထူးလိုအပ္လွ၏ ။ အစဥ္အလာအားျဖင့္ ဆရာဝန္
ႀကီးျဖစ္သူက ေဆးစစ္ခ်က္မ်ားကို ရယူၿပီးလက္ေထာက္
ဆရာဝန္က ပံုစံထဲသို႔ ခ်က္ခ်င္းျဖည့္စြက္ရသည္ ။ ဆရာ
ဝန္တစ္ဦးတည္းသာ ႐ွိပါမူကား စစ္ေဆးမႈေရာမွတ္တမ္း
ႏွစ္ရပ္လံုးကို တစ္ဦးတည္း ေဆာင္႐ြက္ရမည္ ျဖစ္ေလ
သည္ ။ မွတ္တမ္းတင္ရာတြင္ ရွင္းလင္းပီသစြာ ေရးသား
ရန္ အထူးလိုအပ္သည့္အျပင္ အမွားမ်ားကို ျပင္ဆင္ရာ
၌လည္း မိမိ၏ လက္မွတ္ ေရးထိုးသြားရန္ လိုအပ္ေပ
သည္ ။ မွတ္တမ္းတင္ရာ၌လည္း ေဆးစစ္ခ်က္ၿပီးသည္
ႏွင့္ တစ္ၿပိဳင္နက္ ခ်က္ခ်င္း မွတ္တမ္းတင္ရန ္လိုအပ္
သည္ ။ ထိုသို႔မဟုတ္က မွားယြင္းမႈမ်ား ၊ ေမ့ေလ်ာ့မႈမ်ား
ေပၚေပါက္မည္ ျဖစ္ေပ၏ ။ ေဆးစစ္ခ်က္ အစီရင္ခံစာမ်ား
ရယူၿပီးသည္ႏွင့္ တစ္ၿပိဳင္နက္ သက္ဆိုင္ရာဌာနသို႔
အျမန္ဆံုးေပးပို႔ရန္ လိုအပ္ေပသည္ ။ မွတ္တမ္းမ်ားကို
က်န္းမာေရးညႊန္ၾကားေရးဝန္႐ံုးမွ ထုတ္ေဝေသာေဆးဌာ
န ပံုစံ ( ေဆး ၂၁ / အပိုင္း ၂ ) မ်ားကို အသံုးျပဳရန္ျဖစ္ေပ
သည္ ။ ထိုေဆးအစီရင္ခံစာမ်ားကို မိုး ၊ ေရ ၊ ေန ၊ ျခ -
စသည္တို႔မွ ကင္းလြတ္သည့္ေနရာတြင္ စနစ္တက်သိမ္း
ဆည္းရန္ လိုအပ္ေပသည္ ။ ပ်က္စီးမသြားရန္  အထူး
ထိန္းသိမ္းရမည္ ။ အခ်ိဳ႕အမႈမ်ားကား ႏွစ္ေပါင္းေျမာက္
ျမားစြာၾကာမွ ေပၚေပါက္လာတတ္ေလရာ ၊ ေဆးစစ္ခ်က္
မ်ားကို လိုအပ္ေသာ အခ်ိန္တြင္ အသင့္ရ႐ွိရန္ အေရး
ႀကီးသည္ ။ ေဆးစစ္ခ်က္မ်ား ေပ်ာက္ဆံုးသြားပါက ၊
သက္ဆိုင္ရာဆရာဝန္တြင္ အထူးတာဝန္႐ွိေနေပသည္ ။

************************************************

ရင္ခြဲစစ္ေဆးကိရိယာမ်ား ။          ။ ရင္ခြဲခန္း၏ ေရထြက္
ေပါက္မ်ားတြင္ အေရးႀကီးေသာ က်ည္ဆံကဲ႔သို႔ ေသးႏုပ္
သည့္အစအနမ်ား ေမ်ာပါမသြားေစရန္ သံဇကာျဖင့္ ေသ
သပ္စြာကာထားရမည္ ။ ရင္ခြဲစဥ္ စနစ္တက်ျဖစ္ေစရန္
သက္ဆိုင္ရာပစၥည္းကိရိယာမ်ားအထူးလိုအပ္ေလသည္
ပစၥည္းကိရိယာမ်ားႏွင့္တကြ ဝမ္းတြင္းမွ အူ ၊ အသည္း ၊
အဆုတ္မ်ား ထား႐ွိႏိုင္ေလာက္ေအာင္ က်ယ္ဝန္းေသာ
အျမင့္ ၃ ေပခန္႔႐ွိ စားပြဲတစ္လံုး ထား႐ွိရမည္ ။ စနစ္က်
ေသာရင္ခြဲမႈ ျပဳလုပ္ႏိုင္ရန္ လိုအပ္ေသာ ပစၥည္းမ်ားမွာ -

(၁) ေပါင္ခ်ိန္စက္တစ္ခု
(၂) ခြဲစိတ္ဓားႀကီးငယ္မ်ား
(၃) ကတ္ေၾကးမ်ိဳးစံုမ်ား
(၄) ဦးေခါင္း႐ိုးျဖတ္လႊမ်ား
(၅) အဖ်ားခၽြန္ေဆာက္
(၆) တူႀကီးငယ္
(၇) ဇာဂနာႀကီးငယ္
(၈) အ႐ိုးျဖတ္ညွပ္မ်ား
(၉) ဒဏ္ရာလမ္းေၾကာင္း႐ွာ သံမဏိေခ်ာင္း{probes}တို႔
ျဖစ္ေလသည္ ။ဤပစၥည္းမ်ားကို ရင္ခြဲကိရိယာတစ္စံု
အျဖစ္ဝယ္ယူရ႐ွိႏိုင္ေလသည္ ။ ဒဏ္ရာဒဏ္ခ်က္မ်ားကို
ေသခ်ာစြာျမင္သာႏိုင္ေအာင္ ဓါတ္ပံုမ်ားျဖင့္ မွတ္တမ္း
တင္ႏိုင္ရန္ ကင္မရာ စသည့္ ဓါတ္ပံု႐ိုက္ပစၥည္းထား႐ွိပါ
က ပို၍ အက်ိဳး႐ွိေပမည္ ။         ။

Credit : မႈခင္းဆရာဝန္ႀကီးေဒါက္တာေမာင္ေမာင္တိတ္
××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××
ရင္ခြဲစစ္ေဆးရမည့္ေနရာ ။       ။ ရင္ခြဲစစ္ေဆးမႈကို
အေလာင္း႐ွင္၏ေနအိမ္ စသည္မ်ားတြင္ မျပဳလုပ္ရေခ် ။
ျပဳလုပ္ခဲ႔ေသာ္ ခြဲစိတ္မႈဆိုင္ရာ လိုအပ္ခ်က္မ်ား ေပၚ
ေပါက္လာတတ္သည္သာမက ၊ အေလာင္းႏွင့္ ပတ္
သက္ေသာ မႈခင္းဆိုင္ရာ အရႈပ္အေထြးမ်ားေပၚေပါက္
ၿပီး ဆရာဝန္တို႔၌ တာဝန္႐ွိတတ္ေလသည္ ။ေဆး႐ံုတိုင္း
တြင္ သာမန္အားျဖင့္ ရင္ခြဲခန္းမ်ား ႐ွိၾကသည္သာျဖစ္၏။
ရင္ခြဲခန္းမ်ားတြင္လည္း လၽွပ္စစ္ဓါတ္အား ၊ အလင္း
ေရာင္ ၊ ေရ ၊ ေလေကာင္းေလသန္႔ရွိမႈ ၊ ယင္လံုမႈ စသည္
မ်ား ျပည့္စံုၾကေပသည္ ။ လိုအပ္ေသာလၽွပ္စစ္ အလင္း
ေရာင္ကို မည္သည့္နည္းႏွင့္မၽွ မရ႐ွိႏိုင္ပါလ်ွင္ ေန႔အခ်ိန္
မ်ားတြင္သာ ေဆာင္ရြက္ရေပမည္ ။ ဤကဲ႔သို႔ျပည့္စံုျခင္း
မရွိခဲ႔သည္ပင္ျဖစ္ေစ ၊ ရင္ခြဲမႈကိုကား စနစ္တက် ေဆာင္
႐ြက္ရမည္သာျဖစ္သည္ ။ ဆိုလိုသည္မွာ - ရင္ခြဲမႈဆိုင္ရာ
ေဆာင္႐ြက္ခ်က္မ်ားကို ေပါ့ေလ်ာ့စြာ မျပဳလုပ္မိေစရန္
ျဖစ္သည္ ။
××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××

ျပင္ပလူနာမ်ားၾကည့္႐ႈခြင့္ ။       ။ရင္ခြဲစစ္ေဆးျခင္းသည္
အေရးႀကီးေသာ သီးသန္႔ေဆာင္႐ြက္မႈ တစ္ခုျဖစ္ရာ တာ
ဝန္ႏွင့္ မပတ္သက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားကို ရင္ခြဲခန္းအတြင္း
အခြင့္မ႐ွိဘဲ မဝင္ေစရေပ ။ ရင္ခြဲစစ္ေဆးျခင္းသည္
ၾကည့္ခ်င္စရာပြဲမ်ိဳး မဟုတ္ေခ် ။ သတင္းေထာက္မ်ားႏွင့္
တကြ သတင္းသိလိုသူ စသည္တို႔အား သာမန္သတင္း
မွလြဲ၍ ရင္ခြဲျခင္းဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ားကို စည္းမဲ႔
ကမါးမဲ႔ ေျပာဆိုျခင္းမျဖစ္ေစရန္ ထိန္းသိမ္းဖို႔ လိုအပ္
သည္ ။ ရင္ခြဲစစ္ေဆးမႈမ်ားျပဳလုပ္ေနစဥ္ မႈခင္းႏွင့္ပတ္
သက္ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲအရာ႐ွိမ်ားကိုမူကား အၿမဲတမ္း
ၾကည့္ရႈခြင့္ေပးေလ့ရွိေလသည္ ။ ထို႔ျပင္ တရားခံဘက္မွ
ေတာင္းဆိုလၽွင္ ကိုယ္စားလွယ္အေနျဖင့္ ဆရာဝန္တစ္
ဦးဦးကို ၾကည့္႐ႈခြင့္ျပဳႏိုင္ေလသည္ ။ တရားဥပေဒဆိုင္
ရာ ရင္ခြဲမႈမ်ားကို ပညာဆည္းပူးလိုေသာ ေဆးေက်ာင္း
သားမ်ားအား ၾကည့္႐ႈခြင့္ ေပးထားေလသည္ ။ ထိုအခြင့္
အေရးမ်ိဳးကို အျခားအေနာက္တိုင္း တကၠသိုလ္ေက်ာင္း
သားမ်ား မရႏိုင္ၾကေပ ။

ဥပေဒေရးရာေဆးပညာအရ ရင္ခြဲစစ္ေဆးျခင္း
×××××××××××××××××××××××××××××××××××
ရင္ခြဲစစ္ေဆးျခင္း၏ ရည္႐ြယ္ခ်က္ ။        ။ လူသတ္မႈ ၊
လူေသမႈ ၊ မေတာ္တဆထိခိုက္မႈ ၊ ႐ုတ္တရက္ေသဆံုး
သြားမႈ ၊ အစိမ္းေသေသမႈ ၊ မသကၤာဖြယ္ ေသဆံုးမႈ ၊
အသက္ေလ်ာ္ေၾကးေပးျခင္းဆိုင္ရာ ေသဆံုးမႈမ်ား ျဖစ္
ေပၚလာေသာအခါ တရားဥပေဒအရ ရင္ခြဲစစ္ေဆးရန္
လိုအပ္ေပသည္ ။ ဤသို႕ ရင္ခြဲ ၾကည့္႐ႈျခင္းျဖင့္ ေရာဂါ
ေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ၊ ဒဏ္ရာရ၍ေသာ္လည္း
ေကာင္း ၊ ေသဆံုးသည္ဟူ၍ အမွန္အတိုင္း သိ႐ွိႏိုင္ေလ
သည္ ။ ဒဏ္ရာေၾကာင့္ ေသဆံုးရျခင္းျဖစ္ပါမူ အဘယ္
နည္းေၾကာင့္ ထိခိုက္ေသဆံုးရေၾကာင္း သိႏိုင္ၿပီး ေရာဂါ
ေၾကာင့္ ေသဆံုးရျခင္း ျဖစ္လၽွင္လည္း အဘယ္ေရာဂါ
ေၾကာင့္ မည္သို႔မည္ပံု ေသဆံုးရသည္ ဟူ၍ တိက်စြာ သိ
ရွိႏိုင္မည္ျဖစ္သည္ ။ ထိုသို႔ သိ႐ွိမွသာလၽွင္ ယင္းမႈခင္း
ဆိုင္ရာ ျဖစ္ပ်က္မႈတို႔ကို စီရင္ဆံုးျဖတ္မႈ ေပးႏိုင္ေပမည္ ။
××××××××××××××××××××××××××××××××××××××××
ရင္ခြဲစစ္ေဆးႏိုင္ခြင့္ ။         ။ အထက္ပါ ေသမႈေသခင္း
မ်ား ၊ လူသတ္မႈမ်ား ေပၚေပါက္လာပါက ရဲဌာနအေနျဖင့္
ရင္ခြဲစစ္ေဆးရန္လိုအပ္သည္ဟု ယူဆလၽွင္ ရင္ခြဲစစ္
ေဆးႏိုင္ခြင့္ႏွင့္တကြ အေလာင္းကို ေဆး႐ံုသို႔ ပို႔ေဆာင္
ေပးေလသည္ ။ ေရာဂါေဗဒဆိုင္ရာ သာမန္စမ္းသပ္မႈမ်ား
အတြက္ အေလာင္းတစ္ခုကို ရင္ခြဲစစ္ေဆးလိုလၽွင္မူ ၊
သက္ဆိုင္ရာေဆြမ်ိဳးမိဘတို႔ထံမွ ရင္ခြဲစစ္ေဆးႏိုင္ခြင့္ကို
ခံယူရေပသည္ ။ မႈခင္းဆိုင္ရာ ရင္ခြဲျခင္းတြင္ကား ထိုသို႔
ေသာ အခြင့္ေတာင္းခံရမႈမ်ား လံုးဝမလိုအပ္ေခ် ။သက္
ဆိုင္ရာ ကာယကံ႐ွင္တို႔ထံမွ ရင္ခြဲခြင့္မျပဳႏိုင္ဟူ၍လည္း
လံုးဝမျငင္းဆိုႏိုင္ေပ ။ အမႈအခင္းဆိုင္ရာ ရဲဌာနသို႔
ေရာက္ၿပီဆိုလၽွင္ ရင္ခြဲရန္လိုအပ္ပါက အေလာင္းကို
ေဆးရံုသို႔ပို႔ၿပီး ရင္ခြဲရန္ ေတာင္းဆိုရသည္သာ ျဖစ္ေပ
သည္ ။ အခ်ိဳ႕ေသဆံုးမႈမ်ားတြင္ ေသစာရင္းဆိုင္ရာဌာန
မွ ေရာဂါအမ်ိဳးအမည္ မေပးတတ္ဘဲ ရွိေနလၽွင္ -
အေလာင္းကို ေဆးရံုသို႔ ပို႔ေဆာင္ရေပသည္ ။ သို႔မွသာ
မည္သည့္ ေရာဂါေဝဒနာႏွင့္ ေသဆံုးေၾကာင္း အမွန္အ
တိုင္း သိ႐ွိႏိုင္မည္ ျဖစ္ေလသည္ ။ ထိုရင္ခြဲမႈမ်ားအတြက္
ရင္ခြဲခြင့္အာဏာကို ရဲဌာနမွရယူ၍ေသာ္လည္းေကာင္း ၊
အေလာင္းပိုင္ရွင္ထံမွ တိုက္႐ိုက္ရယူ၍ေသာ္လည္း
ေကာင္း ခြဲစိတ္မႈမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ႏိုင္သည္ ။
             အျခားရင္ခြဲခြင့္တစ္မ်ိဳးလည္း ရွိေသးသည္ ။
အခ်ိဳ႕ေရာဂါသည္မ်ားသည္ ေဆးရံုသို႔ေရာက္လာၿပီး ၊၂၄
နာရီအတြင္း ရုတ္တရက္ေသဆံုးသြားတတ္သည္ ။ထို
အခါ သက္ဆိုင္ရာ ဆရာဝန္တို႔က ရင္ခြဲမစစ္ေဆးရလ်ွင္
ေရာဂါအမည္ မေပးႏိုင္သည့္အခါလည္း ရွိတတ္သည္ ။
တစ္ခါတစ္ရံ ထိုကဲ့သို႔ ျမန္ဆန္စြာ ေသဆံုးမႈမ်ားသည္
ျပစ္မႈႏွင့္ မကင္းဘဲရွိတတ္ျပန္သည္ ။ ထိုကိစၥမ်ိဳးႏွင့္ ႀကံဳ
ႀကိဳက္လာပါက ရင္ခြဲစစ္ေဆးရန္ လိုအပ္ေပသည္ ။ရင္ခြဲ
စစ္ေဆးခြင့္မရလၽွင္ ျမွဳပ္ႏွံခြင့္ေပးႏိုင္မည္ မဟုတ္ေခ် ။ထို
အခြင့္အာဏာမ်ား ရွိျငားေသာ္လည္း ဆရာဝန္မ်ားအေန
ျဖင့္ အေလာင္းရွင္မ်ားကို အတတ္ႏိုင္ဆံုး ေဖ်ာင္းဖ်ေျပာ
ဆိုၿပီးမွသာလၽွင္ ရင္ခြဲမႈကို ေဆာင္ရြက္ေလ့ရွိေပသည္ ။

Credit :မႈခင္းဆရာဝန္ႀကီး ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္တိတ္

တရားမွ်တမႈရွာေဖြျခင္းအႏုပညာ (၁)
===================

တရားမွ်တမႈနဲ႔ ပက္သက္ရင္ ပါေမာကၡ Michael J. Sandal ရဲ့ သင္ခန္းစာေတြထဲက

Moral Side of Murder ဆိုတဲ့အခန္းေလး သြားသတိရမိတယ္။

အဲဒိမွာ ...
ပါေမာကၡက ေက်ာင္းသားေတြကို ဥာဏ္စမ္းေမးခြန္းေလးတစ္ခုေမးတယ္။
မင္းတို႔က ဓာတ္ရထားေမာင္းတဲ့ ဒရိုင္ဘာေပါ့ကြာတဲ့
ဓာတ္ရထားက ေတာင္ကုန္းတစ္ခုကိုဆင္းေနတုန္းမွာ ဘရိတ္ေပါက္သြားတယ္

ရပ္လို႔မရေတာ့ဘူး။
ရထားလမ္းတည့္တည့္မွာ လမ္းလုပ္သား ၅ ေယာက္ လမ္းျပင္ေနတယ္။
မင္းေမာင္းလာတဲ့ ရထားနဲ႔ တုိက္မိရင္ သူတို႔အကုန္လံုး ေသမွာပဲ။ သူတို႔ေရွာင္စရာ

ေနရာလည္းမရွိဘူး။............
အဲဒိအခ်ိန္ရထားေရွ႔မွာ လမ္းခြဲေလး တစ္ခု ေတြ႔လိုက္တယ္။
အဲဒိလမ္းခြဲထဲမွာ အလုပ္သမားတစ္ေယာက္ အလုပ္လုပ္ေနတယ္။ မင္းဟာ ရထားကို

အဲဒိလမ္းခြဲဘက္ ေကြ႔ခ်င္ရင္ေကြ႔လိုရေသးတယ္တဲ့ .....
ေကြ႔လိုက္ရင္ ဒီ တစ္ေယာက္ေတာ့ ရထားတိုက္ၿပီးေသမွာ၊ ဒါေပမဲ့ ဟုိ ၅ ေယာက္ကေတာ့ အသက္ခ်မ္းသာရာ ရလိမ့္မယ္တဲ့။

ပါေမာကၡက ဟုတ္ပါၿပီ .....
မင္းတို႔ ဘယ္လိုဆံုးျဖတ္မလဲ

လမ္းေျဖာင့္ေျဖာင့္ပဲသြားၿပီး လူ ၅ ေယာက္ကို တိုက္သတ္မလား
လမ္းခြဲေလးထဲ ေကြ႔ၿပီး လူတစ္ေယာက္ထဲကိုပဲ တိုက္မလား တဲ့ .......

ေက်ာင္းသားေတြက ညီညီ ညာညာပဲေျဖတယ္။
တစ္ေယာက္ထဲကိုပဲ တိုက္သတ္မွာတဲ့။
ဆရာက ဘာ့ေၾကာင့္ တစ္ေယာက္ထဲကို တိုက္သတ္မွာလဲ?
မင္းတို႔ရဲ့ေရြးျခယ္မႈကတရားမွ်တမႈေကာ ရွိရဲ့လားဆိုေတာ့

ေက်ာင္းသားေတြက
ဆရာကလည္းတဲ့ ....
လူ ၅ ေယာက္အသက္ကို ကယ္ဖို႔ တစ္ေယာက္အသက္နဲ႔ စေတးရမွာေပါ့တဲ့ ဒါဟာ

မွန္ကန္တဲ့ ေရြးျခယ္မႈမ်ိဳးေလတဲ့ ......

အဲ့ဒိမွာ ေပါေမာကၡက မင္းတို႔ေျပာတာမင္းတို႔မွတ္ထားေနာ္တဲ့.....
ေနာက္ေမးခြန္းတစ္ခု ေမးမယ္ဆိုၿပီး ထပ္ေမးတယ္။

ဒီေမးခြန္းမွာ မင္းတို႔ဟာ ဓာတ္ရထားေမာင္းတဲ့လူ မဟုတ္ေတာ့ဘူးတဲ့
ခြဲစိတ္ဆရာဝန္ျဖစ္သြားၿပီတဲ့

မင္းဆီမွာ အသည္းအသန္ျဖစ္ေနတဲ့ လူနာ ၅ ေယာက္ရွိတယ္တဲ့ တစ္ေယာက္ကအသည္းလိုတယ္၊ ေနာက္တစ္ေယာကက္ ေက်ာက္ကပ္၊ ေနာက္တစ္ေယာက္က ႏွလံုး၊ ေနာက္တစ္ေယာက္က ပန္ကရိယ၊ စသည္ျဖင့္ေပါ့ကြာ အဲ့ဒါေတြ ကိုလည္းအစားထိုးဖို႔ ရွာမရဘူး၊ အစားမထိုးနိုင္ရင္ သူတို႔ေသေတာ့မွာ .....

အဲ့ဒိအခ်ိန္ မင္းတို႔ဆီကို ပံုမွန္က်န္းမာေရးစစ္ေဆးဖို႔ လူေကာင္းတစ္ေယာက္ ေရာက္လာတယ္တဲ့ .....

မင္းတို႔အဲဒိ လူေကာင္းကို ေမ့ေဆးေပးၿပီး သူ႔ဆီက အသည္း၊ ေက်ာက္ကပ္၊ နွလံုး၊ ပန္ကရိယေတြထုတ္ ....
ဟုိလူ ၅ ေယာက္ကို အစားထုိးကုေပးမလားတဲ့ ?

ေက်ာင္းသားေတြက .....
ဟာ ... ဆရာကလည္းတဲ့ ....
ဒီလိုေတာ့ ဘယ္လိုလုပ္ဖို႔ သင့္ေလွ်ာ္ပါ့မလဲတဲ့ .....

ပါေမာကၡက .....
မင္းတို႔ခဏက ေျပာတုန္းကေတာ့ လူ ငါးေယာက္အသက္ ကယ္ဖို႔အတြက္ လူ တစ္ေယာက္ကို စေတးရတာ တရားတယ္ဆို ...
အခုေတာ့ ဘယ္လို ျဖစ္သြားတာလဲ ... ဆိုေတာ့ ...

ေက်ာင္းသားေတြ မေျဖတတ္ေတာ့ပါဘူး။
--------------------------

ေလာကႀကီးဟာ ဒီလိုပါပဲ ....
အခ်ိဳ႕ေသာကိစၥရပ္ေတြမွာ အမ်ားရဲ့ အက်ိဳးကိုေရွးရႈၿပီး လုပ္ေဆာင္လို႔ရႏိုင္ေပမဲ့.....


အခ်ိဳ႕ေသာ ကိစၥရပ္မ်ားက်ေတာ့ ..... အမ်ားအက်ိဳးရွိမယ္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ရဲ့ အခြင့္အေရးကို ထိပါးလို႔မရႏိုင္ပါဘူး ....

ဒီမိုကေရစီစနစ္နဲ႔ တည္ေဆာင္ထားတဲ့ နိုင္ငံတိုင္းမွာလည္း
လူမ်ားစုရဲ့ ဆႏၵကို အေကာင္အထည္ေဖၚတဲ့အပိုင္းနဲ႔ ....... လူနည္းစုရဲ့ (သို႔မဟုတ္)

လူတစ္ဦးခ်င္းစီရင္ ရပိုင္ခြင့္နဲ႔ အခြင့္အေရးေတြကို ကာကြယ္တဲ့အပိုင္းေတြဟာ ဟန္ခ်က္ညီညီ ရွိေနဖို႔လိုပါတယ္။

အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ ဥပေဒျပဳေရး မဏၭိဳင္ေတြဟာ ခုဏက ဥာဏ္စမ္းထဲမွာပါတဲ့
ဓာတ္ရထားေမာင္းသမားလို ေဆာင္ရြက္ၾကရၿပီး

တရားစီရင္ေရးမဏၭိဳင္ျဖစ္တဲ့ တရားရံုးေတြနဲ႔ တရားသူႀကီးေတြကေတာ့
ခြဲစိတ္ဆရာဝန္လို ပဲက်င့္ရပါတယ္။

ဥာဏ္စမ္းထဲမွာပါတဲ့ ဓာတ္ရထားေမာင္းသမားနဲ႔ ဆရာဝန္ရဲ့ ဥပမာကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး ရွင္းလင္းတဲ့ ဥပမာပါ။

သို႔ေသာ္လည္း လက္ေတြ႔ဘဝမွာေတာ့
တစ္ခ်ိဳ႕ကိစၥရပ္ေတြဟာ အဲဒိေလာက္ ရွင္းလင္းျပတ္သားမႈမရွိၾကျပန္ဘူး။ ....

ဥပမာထဲမွာပါတဲ့ ......
ခြဲစိတ္ဆရာဝန္လိုက်င့္ေနရတဲ့ တရားသူႀကီးေတြကို လူနာတစ္ေယာက္ကို သတ္ၿပီး လူနာ ၅ ေယာက္ကယ္ခိုင္းေစခ်င္ၾကတယ္။

ဒါေပမဲ့ .................
ဒါေပမဲ့ ပါပဲ။

credit: ဆရာေဇယ်ာေအးခ်ိဳ

Credit : မႈခင္းဆရာဝန္ႀကီး ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္တိတ္
---------------------------------------------------------------------------
             " မိန္းမက အလိုမတူ  ျငင္းဆန္ျခင္း "
        =============================

        ေယဘုယ်အားျဖင့္ မိန္းမတစ္ဦးအား ၄င္းက အလို
မတူဘဲႏွင့္ ကာမစပ္ယွက္ျခင္း ထေျမာက္ရန္ မလြယ္ကူ ေခ် ။ သာမန္အင္အားရွိသည့္ မိန္းမတစ္ဦးက အလိုမတူ
၍ စိတ္ေရာကိုယ္ပါ ျငင္းဆန္ပါမူ ကာမစပ္ယွက္ျခင္း ထ
ေျမာက္ရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေခ် ။ သို႔ရာတြင္ ၄င္း၏ အလိုအတူ
ျငင္းဆန္ေသာ စိတ္ဓာတ္ႏွင့္ ျငင္းဆန္ႏိုင္ေသာ ေတာ္
လွန္မႈကို နာက်င္ေစမႈျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ၊
ေၾကာက္႐ြံ႕ေအာင္ ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္းျဖင့္ေသာ္လည္း
ေကာင္း ၊ ေမ့ေျမာေအာင္ျပဳျခင္းျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊
မိန္းမအား ကာမစပ္ယွက္ျပဳက်င့္ႏိုင္ေပမည္ ။
        မိန္းမသည္ မုဒိမ္းက်င့္ခံရျခင္းမွ ကာကြယ္ရန္ မိမိ
ကိုယ္ကိုယ္တြင္ တာဝန္႐ွိေလသည္ ။ ျငင္းဆန္ရာ၌
လည္း မိမိတြင္စြမ္းအား႐ွိသေ႐ြ႕ အစြမ္းကုန္ခုခံၿပီး
ေနာက္ဆံုး လက္ေလ်ွာ့ရမည့္အေျခအေန ဆိုက္ေရာက္
သည့္တိုင္ေအာင္ ျငင္းဆန္ေတာ္လွန္ရေပမည္ ။ ျငင္း
ဆန္ျခင္းျပဳရာ၌ စိတ္မပါ့တပါ ေပါ့ေလ်ာ့စြာ ကာကြယ္
လၽွင္ေသာ္လည္းေကာင္း ၊ ေတာ္လွန္ရင္ေသာ္လည္း
ေကာင္း ၊ ျပဳလၽွင္ ၄င္းမိန္းမက (ဥပေဒသေဘာတရား
အားျဖင့္ ) "အလိုမတူျငင္းဆန္ျခင္း "ကင္းမဲ႔သည္ဟု ယူ
ဆေပလိမ့္မည္ ။
           ျပစ္မႈပုဒ္မ ၁၀၀ အရ မိန္းမတစ္ဦးသည္ ၄င္းအား
မုဒိမ္းက်င့္ခံရမည့္ အႏၲရာယ္သို႔ ဆိုက္ေရာက္လၽွင္ မုဒိမ္း
ျပဳက်င့္သူအား ေသေစရန္ေသာ္လည္းေကာင္း ၊ အျခား
ေဘးအႏၲရာယ္ တစ္ခုခုျဖစ္ေစရန္ေသာ္လည္းေကာင္း ၊
ျပဳလုပ္ႏိုင္ခြင့္႐ွိေပသည္ ။ သို႔ျဖစ္ရာ မိန္းမတစ္ဦးသည္
မုဒိမ္းက်င့္ခံရမည့္ အႏၲရာယ္အတြင္းသို႔ ဆိုက္ေရာက္ လ်ွင္ အထက္တြင္ေဖာ္ျပထားသည့္ ရာဇသတ္ ၁၀၀ ၏
ျပဳပိုင္ခြင့္ကို အသံုးျပဳရန္သာျဖစ္သည္ ။
         အလိုမတူျငင္းဆန္ေသာ္လည္း မတတ္သာ၍
မုဒိမ္းက်င့္ခံရလၽွင္လည္း အခြင့္သာသည္ႏွင့္တၿပိဳင္နက္
က်င့္ခံရသူသည္ သက္ဆိုင္ရာအာဏာပိုင္မ်ား သို႔တည္း
မဟုတ္ နီးစပ္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္အား တိုင္တန္းရန္
ျဖစ္သည္ ။ ဤကဲ႔သို႕တိုင္တန္းမႈ ျပဳလုပ္ျခင္းသည္ ကား
" အလိုမတူျငင္းဆန္ျခင္း " ျပဳသည့္ အေထာက္အထား
သက္ေသတစ္ရပ္ပင္ ျဖစ္သည္ ။
        ထို႔အျပင္ မုဒိမ္းက်င့္ခံရစဥ္ တတ္ႏိုင္သေရြ႕ က်
ေရာက္ေနေသာ မုဒိမ္းအႏၲရာယ္မွ ကင္းလြတ္ေစရန္
ေအာ္ဟစ္ျခင္း ႏွင့္ အျခား အကူအညီေတာင္းရာေရာက္
သည့္ အျပဳအမူမ်ားကို ျပဳလုပ္ျခင္းသည္လည္း " အလို
မတူျငင္းဆန္ျခင္း "သေဘာရွိေၾကာင္း သက္ေရာက္ေပ
သည္ ။         ။

တရားခံေျပးမႈမ်ား  (Absconder )
==========================
      ရာဇဝတ္က်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ ၅၁၂ (၁) ႏွင့္ (၂) တို႔တြင္ ျပ႒ာန္းထားပါသည္ ။
      တရားခံေျပးမႈမ်ားကို သ႐ုပ္ခြဲရလၽွင္
(က) တရားခံအားလံုးဝဖမ္းဆီးရမိျခင္းမ႐ွိသည့္မႈခင္း
(ခ)   အခ်ိဳ႕တရားခံဖမ္းမိၿပီး အခ်ိဳ႕တရားခံထြက္ေျပးေန
        ေသာမႈခင္းမ်ားစစ္ေဆးျခင္း
(ဂ)   ရံုးတြင္စစ္ေဆးေနစဥ္ တရားခံထြက္ေျပးတိမ္း
        ေ႐ွာင္ျခင္း ႏွင့္
(ဃ) တရားခံေျပးေသဆံုးျခင္းတို႔ ျဖစ္ပါသည္ ။

(က)  တရားခံအားလံုးဝဖမ္းဆီးရမိျခင္းမ႐ွိသည့္မႈခင္း
=====================================
(၁) တရားခံဖမ္းဆီးရမိရန္ ဝရမ္းထုတ္ရမည္ ။
(၂) ဝရမ္းအတည္မျဖစ္ပါက အတည္မျဖစ္ေၾကာင္းကို
      ဝရမ္းအတည္ျပဳသူရဲအရာရွိက ႐ံုး၌လာေရာက္
      အစစ္ခံရမည္ ။
(၃) တရားခံဖမ္းဆီးရမိျခင္းမ႐ွိေၾကာင္း သို႔မဟုတ္ ထြက္
      ေျပးတိမ္းေရွာင္ေၾကာင္း ထြက္ဆိုမည့္သက္ေသခံ
      ခ်က္ကို ေရးမွတ္ယူရမည္ ။
(၄) တရားခံထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ေန၍ အလြယ္တကူ
      ဖမ္းဆီးရမိရန္ ေမၽွာ္လင့္ခ်က္မ႐ွိေၾကာင္း ႐ံုးကယံု
      ၾကည္သည့္အခါတြင္ ထိုအေၾကာင္းကိုေဖာ္ျပ၍
      တရားခံ၏ မ်က္ကြယ္တြင္ သက္ေသမ်ားကို စစ္
      ေဆးသြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း အမိန္႔ခ်မွတ္ရမည္ ။
(၅) ယင္းေနာက္ အခ်င္းျဖစ္အေၾကာင္းအရာကို ထြက္
      ဆိုမည့္ မွင္မဲျပသက္ေသမ်ားအား ဆက္လက္စစ္
      ေဆးရန္ျဖစ္ပါသည္ ။
(၆) သက္ေသထြက္ခ်က္မ်ားအရ တရားခံအေပၚ အေရး
      အေရးယူရန္ အေျခအျမစ္ရွိ မ႐ွိကို သံုးသပ္ရမည္ ။
      အေျခအျမစ္မရွိပါက သို႔မဟုတ္ ေသးငယ္ေသာျပစ္မႈ
      ျဖစ္ပါက ရာဇဝတ္က်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ ၈၇-၈၈ အရ
      အေရးယူရန္မလိုပါ ။(ရံုးလက္စြဲ ၅၁၃ )
(၇) တရားခံျပစ္မႈက်ဴးလြန္ေၾကာင္း အေျခအျမစ္႐ွိပါက
      ရာဇဝတ္က်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ ၆၇(၁)အရ ရက္ ၃၀
      ထက္ မနည္း အခ်ိန္ေပး၍ တရားခံလာေရာက္ရန္
      ေၾကာ္ျငာစာထုတ္ရမည္ ။ ရာဇဝတ္က်င့္ထံုး ၈၇(၂)
      အရ ယင္းေၾကာ္ျငာစာကိုတရားခံေနအိမ္၌ ကပ္ထား
      ရမည္ ။
(၈) တရားခံေျပးအား႐ံုးလာေရာက္ရန္ေၾကျငာၿပီးေနာက္
      မည္သည့္အခ်ိန္၌မဆို တရားခံေျပးပိုင္ဆိုင္ေသာ
      ေရႊ႕ေျပာင္းႏိုင္သည့္ပစၥည္းမ်ားကို ေရာင္းရန္အမိန္႔
      ထုတ္ႏိုင္သည္ ။(ရာဇဝတ္က်င့္ထံုး ၈၇(၁)(၂))။ဝရမ္း
      ကပ္သည့္ေန႔မွ ၆ လအတြင္း တစ္စံုတစ္ဦးက ဝရမ္း
      ကပ္ထားသည့္အေပၚ ဆိုင္ေရးဆိုင္ခြင့္ရွိသည္ဟု
      တင္ျပေတာင္းဆိုလာလ်ွင္ ရံုးကစံုစမ္းစစ္ေဆး၍
      သင့္ေလ်ာ္ေသာအမိန္႔ ခ်မွတ္ႏိုင္သည္ ။ဝရမ္းကပ္
      သည့္ေန႔မွ ၂ ႏွစ္အတြင္း တရားခံက အဖမ္းခံလ်င္
      ျဖစ္ေစ ၊ ဖမ္းမိလ်ွင္ျဖစ္ေစ ၊ ရံုးကထြက္ေျပးတိမ္း
      ေရွာင္သည္ဟု မယူဆပါကဝရမ္းကပ္ထားေသာ
      ပစၥည္းကိုတရားခံအားျပန္ေပးႏိုင္သည္ ။က်င့္ထံုး
      ၈၇-၈၈ အရ ေဆာင္ရြက္ၿပီးမွသာ တရားခံေျပး
      (ဝရမ္းေျပး)ျဖစ္သည္ ။
(၉) တရားခံအား အထက္ပါနည္းလမ္းအတိုင္း ရံုးသို႔လာ
      ေရာက္ရန္ အတင္းအၾကပ္ ျပဳလုပ္ခ်ိန္တြင္ တရားလို
      ျပ သက္ေသမ်ားအား စစ္ၿမဲစစ္ေဆးသြားရမည္ ။
(၁၀)တရားခံမ်က္ကြယ္တြင္ လိုျပသက္ေသမ်ား၏
       ကတိသစၥာျပဳအစစ္ခံခ်က္မ်ားသည္ ေနာင္တြင္ ၄င္း
       ျပစ္မႈႏွင့္စြပ္စြဲခံရသူမည္သူ႔အေပၚမဆို ကတိသစၥာ
       ျပဳအစစ္ခံခဲ႔သူ ေသ/အေဝးေရာက္/ရွာမေတြ႕/
       အခ်ိန္ႏွင့္ စရိတ္အလြန္ကုန္က်မည့္ အေျခအေနမ်ိဳး
       ေၾကာင့္ မလာမေရာက္ႏိုင္ေသာအခါတြင္သက္ေသ
       ခံအျဖစ္အသံုးျပဳႏိုင္သည္ ။ (က်င့္ထံုး ၅၁၂(၁)၊ရံုး
       လက္စြဲအပိုဒ္ ၅၀၃၊ ကာစီႏွင့္အစိုးရ ၁၉၆၂ ျမန္မာ
       ႏိုင္ငံတရားစီရင္ထံုး စာ-၄၁၇)

(ခ) အခ်ိဳ႕တရားခံကိုဖမ္းမိၿပီးအခ်ိဳ႕တရားခံထြက္ေျပးေန
      ေသာမႈခင္းမ်ား
=====================================
   အထက္အပိုဒ္(က)တြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္အတိုင္းပင္
ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ေနေသာ တရားခံအေပၚ ရာေသး
အမႈဖြင့္လွစ္ေဆာင္ရြက္ရၿပီး ဖမ္းဆီးရမိေသာတရားခံ
အေပၚပံုမွန္အတိုင္းစစ္ေဆးေဆာင္ရြက္ရမည္ ။

(ဂ) ရံုး၌စစ္ေဆးေနစဥ္တရားခံထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ျခင္း
=====================================
    စစ္ေဆးဆဲတရားခံအား အာမခံေပးထားစဥ္ျဖစ္ေစ၊
အခ်ဳပ္မွထြက္ေျပးလြတ္ေျမာက္လ်ွင္ျဖစ္ေစ ထိုကိစၥမ်ိဳး
ႀကံဳတတ္ပါသည္ ။အာမခံေပးထားေသာတရားခံထြက္
ေျပးလ်ွင္အာမခံဝန္ေပးသူမ်ား ၊အေပၚ ရာဇဝတ္က်င့္ထံုး
ဥပေဒပုဒ္မ ၅၁၄ အရ ရာေသးအမႈဖြင့္၍ ခံဝန္ေပးသူမ်ား
အေပၚ အေရးယူရပါသည္ ။
   အမႈစစ္ေဆးေနဆဲ တရားခံထြက္ေျပးတိမ္းေ႐ွာင္
ေသာအခါ၌ အမႈႀကီးအားက်င့္ထံုးပုဒ္မ ၅၁၂အရ အမႈ
ေသးအျဖစ္ထြက္ေျပးေသာတရားခံအတြက္ဖြင့္လွစ္ရပါ
သည္ ။
   တရားခံမ်ားကို ပူးတြဲစြဲဆိုရာ၌ တရားခံတစ္ဦးထြက္
ေျပးလ်ွင္ ထိုတရားခံအတြက္ရာေသးအမႈဖြင့္လွစ္
ေဆာင္ရြက္ၿပီး၊က်န္တရားခံမ်ားအတြက္မူ မူလျပစ္မႈ
ႀကီးအတိုင္းပင္ ဆက္လက္စစ္သြားရမည္ ။

(ဃ) တရားခံေျပးေသဆံုးျခင္း
=====================
     တရားခံေျပးေသဆံုးေၾကာင္း သတင္းရသည့္အခါ
ထိုတရားခံေသဆံုးေၾကာင္း သိ႐ွိသူႏွင့္ရပ္ကြက္အုပ္ခ်ဳပ္
ေရးမႈးတို႔အားေခၚယူစစ္ေဆးၿပီး မွန္ကန္ေၾကာင္း ေတြ႕႐ွိ
ပါက ထိုအမႈကိုပိတ္ရန္ျဖစ္ပါသည္ ။

အမိန္႕ ၂၁ နည္း ၃၅(၁)
===================

တရားမက်င့္ထံုး အမိန္႔ ၂၁ ၊ နည္း ၃၅ (၁) ပါ ျပ႒ာန္း ခ်က္အရ ဆိုလ်ွင္ မေ႐ႊ႕မေျပာင္းႏိုင္သည့္ ပစၥည္းကို ေပးအပ္ရန္ ဒီကရီရ႐ွိထားသူကို ယင္းပစၥည္းအား လက္ ေရာက္ေပးအပ္ရမည္ျဖစ္သည္ ။
   တရားႏိုင္တို႕ရ႐ွိထားသည့္ဒီကရီအရ တရား႐ံႈးတို႔က အခ်င္းျဖစ္ေျမကို တရားႏိုင္မ်ား၏ လက္ဝယ္သို႔ ေပးအပ္ ရမည္ျဖစ္ရာ တရား႐ံႈးတို႔သည္ အခ်င္းျဖစ္ေျမေပၚတြင္ ေနထိုင္ခြင့္ မ႐ွိေပ ။ အခ်င္းျဖစ္ေျမေပၚ႐ွိ အေဆာက္ အအံုတြင္ ေနထိုင္ျခင္းသည္ တရားႏိုင္ဒီကရီ႐ွိထား သည့္ ေျမေပၚတြင္ ေနထိုင္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္ ။
   ဇာရီရံုးတြင္ တရားမက်င့္ထံုးဥပေဒ အမိန္႕ ၂၁ ၊ နည္း ၃၅(၁) အရ ဒီကရီကိုအတည္ျပဳရာတြင္ အခ်င္းျဖစ္ေျမ ကို တရားႏိုင္အား လက္ေရာက္ေပးအပ္ရမည္ျဖစ္သည္ ။ ထိုသို႔ လက္ေရာက္ေပးအပ္ရာတြင္ ဒီကရီအရ လိုက္ နာရန္တာဝန္ရွိၿပီး ပစၥည္းမွ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ေပးရန္ ျငင္းဆန္ သူအား ဖယ္႐ွားႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္ ။
    အခ်င္းျဖစ္ေျမမွ ထြက္ခြာသြားရန္ ျငင္းဆန္သူ တရား ရံႈးအား ဖယ္႐ွားျခင္းသည္ တရားမက်င့္ထံုးဥပေဒအမိန္႔ ၂၁ ၊ နည္း ၃၅ (၁) ပါ ျပ႒ာန္းခ်က္ႏွင့္အညီ ေဆာင္ရြက္ ျခင္းျဖစ္၍ ဒီကရီကို ေက်ာ္လြန္ေဆာင္႐ြက္ရာ မေရာက္ ေခ် ။
    တရားရံႈးတို႔အား အခ်င္းျဖစ္ေျမေပၚရွိ အေဆာက္ အအံုမွ ဖယ္႐ွားျခင္းသည္ အခ်င္းျဖစ္ေျမအျပင္ တရားရံႈး ပိုင္ အေဆာက္အအံုကိုပါ တရားႏိုင္တို႔အား ေပးအပ္ သည္ဟု မဆိုႏိုင္ေပ ။
    အခ်င္းျဖစ္ေျမေပၚ႐ွိ အေဆာက္အအံုမွာ တရားရံႈးပိုင္ အေဆာက္အအံု ျဖစ္ရာ တရား႐ံႈးက ၄င္းပိုင္ အေဆာက္ အအံုကို ၄င္း၏ဆႏၵအေလ်ာက္ ဖ်က္ယူသြားခြင့္ ႐ွိေပ သည္ ။ တရားရံႈးက ဖ်က္ယူလိုသည့္ဆႏၵမ႐ွိ၍ တရားႏိုင္ တရားရံႈးတို႔ ညွိႏိႈင္းၾကမည္ဆိုပါက ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ ညွိႏႈိင္း သေဘာတူသည့္အတိုင္း ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ၾကသည္ ။
    အကယ္၍ တရား႐ံႈးက ဖ်က္သိမ္းျခင္းမျပဳ ၊ ႏွစ္ဦးႏွစ္ ဖက္ညွိႏိႈင္း၍လည္း သေဘာတူညီခ်က္ မရ႐ွိပါက တရားႏိုင္အေနျဖင့္ တရား႐ံႈးအေပၚ တရားႏိုင္၏ ေျမေပၚ တြင္ တည္ေဆာက္ထားသည့္ အေဆာက္အအံုကို ဖ်က္ ယူေစရန္အတြက္ တရားတစ္ထံုး စြဲဆိုရန္လိုေပသည္ ။ အေဆာက္အအံုကို ဖ်က္သိမ္းရန္ ဒီကရီရွိသည့္အခါမွ တရား႐ံုးကဒီကရီကိုအတည္ျပဳရာတြင္ ေျမေပၚ႐ွိ အေဆာက္အအံုကို ဖ်က္သိမ္းဖယ္႐ွားႏိုင္မည္ျဖစ္သည္ ဟု " ေဒၚေသာင္းညြန္႕ႏွင့္ ဦးသိန္းတင္ပါ(၂) ၊ ၂၀၀၁ ခု ႏွစ္ မတစ ၄၃၀ " တြင္ ျပဆိုထားပါသည္ ။

     အပ္ဝရမ္းကို အတည္မၿပဳႏိုင္သည့္အခါ တရားႏိုင္ သည္ တရားမက်င့္ထံုး အမိန္႔ ၂၁ ၊ နည္း ၃၅ သို႔မဟုတ္ နည္း ၃၆ အရ ဒီကရီကို အတည္ျပဳေပးရန္ ထပ္မံ ေလၽွာက္ထားႏိုင္သည္ ။ တရားႏိုင္က အပ္ဝရမ္း ထပ္မံ ထုတ္ေပးရန္ေလၽွာက္ထားတိုင္း တရားရံုးက အပ္ဝရမ္း ထပ္မံထုတ္ေပးႏိုင္သည္ ။ တရားမက်င့္ထံုးဥပေဒ အမိန္႔ ၂၁ ၊ နည္း ၃၅ တြင္ အပ္ဝရမ္းကို တစ္ႀကိမ္သာ ထုတ္ ေပးရမည္ဟု ကန္႔သတ္မထားေပ ။
    လက္ေရာက္ေပးအပ္ရန္ေလၽွာက္ထားရာတြင္ ခုခံ တားဆီး ဟန္႕တားျခင္းခံရသူ တရားႏိုင္သည္ တရားမ က်င့္ထံုးဥပေဒအမိန္႔ ၂၁ ၊ နည္း ၃၅ သို႔မဟုတ္ နည္း ၃၆ အရ "အပ္ဝရမ္း ထပ္မံထုတ္ေပးရန္ေလ်ွာက္ထားျခင္း မျပဳဘဲ " တရားမက်င့္ထံုးဥပေဒအမိန္႔ ၂၁ ၊ နည္း ၉၇ အရလည္း ေလၽွာက္ထားႏိုင္သည္ ။ တရား႐ံုးသည္ သင့္ သည္ထင္ျမင္သည့္အတိုင္း စံုစမ္းမႈျပဳ၍ နည္း ၉၈ ႏွင့္ နည္း ၉၉ အရ အမိန္႔ခ်မွတ္ႏိုင္သည္ ။
    သို႔ရာတြင္ ဤနည္းဥပေဒအရ စံုစမ္းမႈမျပဳမီ တရားႏိုင္ က တရားရံုးသို႔ ေလၽွာက္ထားရန္လိုသည္ ။ တရားရံုး သည္ မိမိသေဘာအရျဖစ္ေစ ၊ ဘီလစ္၏ အစီရင္ခံစာ အရျဖစ္ေစ ၊ တရားရံႈး၏ေလ်ွာက္ထားခ်က္အရျဖစ္ေစ ၊ ၾကားလူတို႔၏ ေလ်ွာက္ထားခ်က္အရျဖစ္ေစ ၊ စံုစမ္းမႈျပဳ ရန္အမိန္႕မခ်မွတ္ႏိုင္ေပ ဟု " ဦးတင္ေမာင္ ပါ(၃)ႏွင့္ ဦး ျမေမာင္ပါ(၃) (ကြယ္လြန္သူေဒၚၾသ၏ကိုယ္စားလွယ္မ်ား ) ၁၉၉၅ မတစ ၆၁ တြင္ ျပဆိုထားသည္ ။          ။

၁ ။  ၁၉၇၂ ခုႏွစ္၊ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံျပည္သူ႕
       က်န္းမာေရးဆိုင္ရာဥပေဒ
====================================

ပုဒ္မ ၉(၄) ။         ။ ဤပုဒ္မအရ ေထာင္ဒဏ္(၃)ႏွစ္ႏွင့္
(၃)ႏွစ္အထက္ စီရင္ထိုက္သည့္ ျပစ္မႈတစ္စံုတစ္ရာကို ဤကိစၥအလို႔ငွာ အစိုးရက လုပ္ပိုင္ခြင့္လႊဲအပ္ထားသူ သို႔မဟုတ္ အဖြဲ႕အစည္း၏ အခြင့္အမိန္႕ မရ႐ွိဘဲ မည္သည့္တရား႐ံုးတြင္မၽွ တရားစြဲဆိုျခင္း မျပဳရ ။

၂ ။  ၁၉၇၇ခုႏွစ္၊ ပိုင္နက္ပင္လယ္ႏွင့္ ပင္လယ္ဇံုမ်ား                                               ဥပေဒ
=====================================
ပုဒ္မ ၂၃ ။         ။ ဝန္ႀကီးအဖြဲ႕၏ ႀကိဳတင္ခြင့္ျပဳမိန္႕မရဘဲ
                         ဤဥပေဒအရ တရားစြဲဆိုျခင္း မျပဳရ ။

၃ ။  ၁၉၈၃ခုႏွစ္၊ မေ႐ႊ႕မေျပာင္းႏိုင္ေသာ ပစၥည္းလႊဲ
 ေျပာင္းျခင္းကို ကန္႕သတ္သည့္ဥပေဒ
=====================================
ပုဒ္မ ၁၇ ။          ။ ဤဥပေဒအရ က်ဴးလြန္ေသာ ျပစ္မႈ
                          မ်ားႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ တရားစြဲဆိုရာ၌ သက္ဆိုင္ရာဝန္ႀကီး႒ာန၏ ႀကိဳတင္ခြင့္ျပဳမိန္႔ကို ရယူရ မည္ ။

၄ ။  ၁၉၈၉ခုႏွစ္၊ ႏိုင္ငံျခားငါးဖမ္းေရယာဥ္မ်ား ငါးလုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္ခြင့္ဥပေဒ
=====================================ပုဒ္မ ၅၅(က) ။           ။ ပုဒ္မ ၄၃ အရ ျပည္သူ႕ဝန္ထမ္း
                                   တစ္ဦးဦးကို အေရးယူရန္လိုအပ္ လ်ွင္ ဝန္ႀကီး႒ာန၏ ႀကိဳတင္ခြင့္ျပဳမိန္႕ျဖင့္သာ တရားစြဲ
ဆိုျခင္း ျပဳရမည္ ။

၅ ။  ၁၉၉၀ျပည့္ႏွစ္ ျမန္မာ့ပင္လယ္ငါးလုပ္ငန္းဥပေဒ
====================================
ပုဒ္မ ၅၉(က) ။            ။ ပုဒ္မ ၄၉အရ ျပည္သူ႕ဝန္ထမ္း
                                  တစ္ဦးဦးကို အေရးယူရန္လိုအပ္ လ်ွင္ ဝန္ႀကီး႒ာန၏ ႀကိဳတင္ခြင့္ျပဳမိန္႔ျဖင့္သာ တရားစြဲဆို ျခင္း ျပဳရမည္ ။

၆ ။  ၁၉၉၀ျပည့္ႏွစ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ ဗဟိုဘဏ္ဥပေဒ
=====================================
ပုဒ္မ ၉၃ ။      ။ ပုဒ္မ ၈၇ သို႔မဟုတ္ ပုဒ္မ ၈၈ အရ
                      တရားစြဲဆိုရာတြင္ ဗဟိုဘဏ္၏ ႀကိဳတင္ ခြင့္ျပဳခ်က္ ရယူရမည္ ။

၇ ။  ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ အမ်ိဳးသားေဆးဝါးဥပေဒ
=============================
ပုဒ္မ ၂၆ ။         ။ ဤဥပေဒအရ တရားစြဲဆိုရာတြင္
                         က်န္းမာေရးဝန္ႀကီး႒ာန သို႔မဟုတ္ ဤ
ကိစၥအလို႔ငွာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ လႊဲအပ္ျခင္း ခံရသည့္ အဖြဲ႕အ စည္း သို႔မဟုတ္ ပုဂၢိဳလ္၏ ႀကိဳတင္ခြင့္ျပဳခ်က္ ယူရမည္ ။

၈ ။   ၂၀၀၀ျပည့္ႏွစ္၊ တိုင္းရင္းေဆးေကာင္စီဥပေဒ
===================================
ပုဒ္မ ၂၈ ။              ။ ဤဥပေဒအရ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူကို
                            တရားစြဲဆိုရာတြင္ တိုင္းရင္း
ေဆးပညာဦးစီး႒ာန၏ ႀကိဳတင္ခြင့္ျပဳခ်က္ ရယူရမည္ ။

၉ ။  ၂၀၀၂ခုႏွစ္၊ တရားမဝင္ေသာနည္းလမ္းျဖင့္ရ႐ွိသည့္
ေငြေၾကးႏွင့္ ပစၥည္းမ်ားထိန္းခ်ဳပ္ေရးဥပေဒ
=====================================
ပုဒ္မ ၄၀ ။       ။ ဤဥပေဒအရ ျပစ္မႈျဖင့္ တရားစြဲရာတြင္
                       ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီး႒ာန၏ ႀကိဳတင္ခြင့္ျပဳ ခ်က္ရယူရမည္ ။

၁၀ ။   ၂၀၀၃ခုႏွစ္၊ ေသြးႏွင့္ေသြးပစၥည္းဆိုင္ရာဥပေဒ
=====================================
ပုဒ္မ ၂၆ ။                 ။ ဤဥပေဒအရတရားစြဲဆိုရာတြင္
                                က်န္းမာေရးဝန္ႀကီး႒ာန၏ ႀကိဳတင္ ခြင့္ျပဳမိန္႔ကို ရယူရမည္ ။

၁၁ ။  ေပါက္ကြဲေစတတ္ေသာ ဝတၳဳပစၥည္းမ်ားအက္    ဥပေဒ
====================================
ပုဒ္မ ၇ ။        ။    ဤအက္ဥပေဒပါ ျပ႒ာန္းခ်က္ကို
                   ေဖာက္ဖ်က္၍ က်ဴးလြန္သူအား ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတ၏ သေဘာတူခြင့္ျပဳမိန္႔မရရွိဘဲ မည္သည့္တရား ရံုးကမ်ွ စစ္ေဆးစီရင္ျခင္းမျပဳရ ဟု ျပ႒ာန္းထားပါသည္။

(ခြင့္ျပဳမိန္႕ Sanction ႏွင့္ စပ္ဆိုင္သမ်ွ )

" တရားခံ မရွိဘဲ သက္ေသစစ္ေမးပိုင္ခြင့္္ "
===============================

           ရာဇဝတ္က်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ ၂၀၅ ၊ ၃၇၅ ၊ ၄၂၈၊ ၄၃၉ ႏွင့္ ၅၄၀(က)အရ  တရား႐ံုးမွ ခြင့္ျပဳလ်ွင္ တရားခံ  မရွိဘဲ သက္ေသမ်ားကို စစ္ႏိုင္ပါသည္ ။
           တရားခံေျပးေနလ်ွင္ ၊ တရားခံေျပးေၾကာင္း ၊ ႐ံုးကယံုၾကည္လၽွင္ ၊ တရားခံေျပးမႈပိတ္ၿပီး ၊ တရားခံမရွိ ပဲ သက္ေသစစ္ႏိုင္သည္ ။

"တရားစီရင္ေရးသည္ ျပည္သူအခ်င္းခ်င္း၏ ပဋိပကၡ အရႈပ္အေထြး ျပႆနာတို႔ကို ေျပလည္ေအာင္ ေျဖရွင္း ေပးရန္ျဖစ္သည္ ။ ရပ္႐ြာႏိုင္ငံ၏ လံုၿခံဳခ်မ္းေျမ႕ေရးကို ျဖစ္ေစရန္ ရည္သန္သည္ ။ မွန္ကန္ျခင္း ၊ မ်ွတျခင္း ၊ တည္ၿငိမ္ျခင္း ၊ ေလးနက္ျခင္း တို႔သည္ တရားစီရင္ေရး ၏ အင္အားျဖစ္သည္ ။ တစ္ဖက္တြင္ က႐ုဏာထား၍ ျပဳျပင္ေပးရသည္ ။ တစ္ဖက္တြင္လည္း တစ္ဦး၏ အက်ိဳးႏွင့္ အမ်ား၏အက်ိဳးကို ႏႈိင္းယွဥ္ခ်ိန္ဆ၍ အမ်ား အက်ိဳးလံုၿခံဳမႈကို ငဲ႕၍ တစ္ဦးကို ထိုက္ထိုက္တန္တန္ အျပစ္ေပးရ၏ ။ လြဲမွားေသာက႐ုဏာမထားေကာင္း ၊ က်ဴးလြန္သူအေပၚ ျပတ္သားစြာ ထိုက္တန္ေသာ ျပစ္ဒဏ္ မသတ္မွတ္လၽွင္ နစ္နာသူဖက္မွ ကလဲ႔စားေခ် တတ္သည္ ။ တရားလက္လြတ္ေတြ ျဖစ္ကုန္တတ္ သည္ ။ ရန္ၿငိဳးပြားတတ္သည္ ။ အမ်ားကိုအႏၲရာယ္ျပဳ ေသာတိုက္ခိုက္သူ ၊ သတ္ျဖတ္ညွွင္းပန္းသူ ၊ သူ႔အိမ္ ယာကို ေစာ္ကားသူ ၊ ျပည္သူ႔စီးပြားကို ထိပါးသူ ၊ လူငယ္တို႔၏ အက်င့္စာရိတၱကိုဖ်က္သူ ၊ ဘိန္းျဖဴ ေဆးေျခာက္တို႔ျဖင့္ ကုန္ကူးအျမတ္ထုတ္ကာ လူညြန္႔ ခ်ိဳးသူ စသူတို႔အေပၚတြင္ ျပည္သူ႔တရားသူႀကီးတို႔က ျပည္သူ႔အင္အားကိုေဆာင္ေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားပီပီ ျပည္သူ႔ အသိစိတ္ျဖင့္ ျပတ္သားထိေရာက္စြာ စီရင္အပ္ေပသည္ ။                      ။ "

( ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္ ၊ တရားေရး႒ာနဝန္ႀကီး၏ ၇-၇-၇၃ ေန႕စြဲပါ ဒုတိယအမွာစာ ၊ ျပည္သူ႔တရား႐ံုး လက္စြဲစာေစာင္ - ၁ ဒုတိယအႀကိမ္ ျပင္ဆင္ပံုႏွိပ္ျခင္း )

Burden of proof can define the duty placed upon a party to prove or disprove a disputed fact, or it can define which party bears this burden. In criminal cases, the burden of proofis placed on the prosecution, who must demonstrate that the defendant is guilty before a jury may convict him or her.


" သက္ေသျပရန္တာဝန္ " ဆိုေသာ စကားရပ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ' ေမာင္ေရးႏွင့္မမယ္တင္ ' ၁၉၆၂ မတစ တရား႐ံုးခ်ဳပ္ စာ ၃၀၄ တြင္ အဓိပါၸယ္ ႏွစ္မ်ိဳး႐ွိေၾကာင္း၊ ၄င္းတို႔မွာ
(၁) သက္ေသခံခ်က္ကို မည္သူကေရွးဦးစြာ တင္ျပရန္ တာဝန္ ႏွင့္
(၂) သက္ေသထင္႐ွားျပရန္တာဝန္ တို႔ျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္ ။
            သက္ေသခံခ်က္ကို မည္သူက ေ႐ွးဦးစြာ တင္ျပ ရမည္ဆိုျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ရာဇဝတ္မႈမ်ားတြင္ ရာဇဝတ္က်င့္ထံုးဥပေဒအရ တရားလိုဘက္မွ စတင္ တင္ျပရမည္ျဖစ္သည္ ။တရားမမႈမ်ားတြင္မူ အဆို ၊ အေခ် ႏွင့္တကြ ေကာက္ခ်က္ (ျငင္းခ်က္) မ်ားအေပၚတြင္ တရားမက်င့္ထံုး အမိန္႕ ၁၈ ပါ ျပ႒ာန္း ခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ စတင္သက္ေသခံတင္ျပရမည္ ျဖစ္သည္ ။
           သက္ေသျပရန္တာဝန္သည္ ရာဇဝတ္မႈမ်ားတြင္ တရားလိုအေပၚ၌ အဆိုတည္႐ွိသည္ ။တရားမမႈမ်ားတြင္ မူ သက္သာခြင့္ ေတာင္းဆိုေသာ (Claim parties) အမႈ သည္အေပၚ၌ တည္႐ွိသည္ ။

        " ကာမလာဆင္းႏွင့္ ယူစီေပၚ(လ္) (၁၉၇၀ မတစ တရား႐ံုးခ်ဳပ္ ၁၁၆ "

         " ေမာင္ေမာင္ႏွင့္ မစိန္ၾကည္ (၁၉၄၀ ရန္ကုန္စီရင္ထံုး ၅၆၂ ")

      ( ၁၉၄၀ ရန္ကုန္စီရင္ထံုး ၆၅၉ ) " ခ်န္ဝမ္းေဟာင္ ေဘာင္ႏွင့္ ေအေကေအစီတီဗြီ ခ်စ္တီးတိုက္ " တြင္လည္း သက္ေသခံခ်က္မ်ားမွာ တဘက္ႏွင့္ တဘက္ အေလးသာမႈမရွိ တူညီေနေသာေၾကာင့္ ဆံုးျဖတ္ရန္ ခဲယဥ္းေနသည့္ အခါမွသာလၽွင္ သက္ေသခံ တင္ျပရန္တာဝန္သည္ မည္သူ႕အေပၚတြင္ က်ေရာက္ သည္ဆိုေသာ ျပႆနာ ေပၚေပါက္မည္ျဖစ္သည္ ။

                                                              ေလးစားလ်က္

သီးျခားျပစ္မႈျဖစ္ျခင္း
===============

" ၁၉၇၁ ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ စီရင္ထံုး ( တရားရံုးခ်ဳပ္ ) ၊
စာ- ၁ ၊ ဦးေက်ာ္စိန္ႏွင့္ ဦးစိန္အမႈတြင္ သီးျခားျပစ္
မႈ ျဖစ္ျခင္း ၊ ရာဇသတ္ႀကီးဥပေဒပုဒ္မ ၂၂၈ႏွင့္ ပုဒ္မ ၅၀၄ တို႔သည္ သီးျခားျပစ္မႈ ျဖစ္ မျဖစ္ "

------------------------------------------------------------------
ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ။                 ။ သီးျခားျပစ္မႈမ်ားဆို
သည္မွာ တခ်ိန္တစ္ေနရာတည္းမွာပင္ျဖစ္ေစ ၊ရာ
ဇသတ္ ( ျပစ္မႈ ) ဆိုင္ရာ ယင္း၏ သီးျခားပုဒ္မ
အတြင္းက်ေရာက္ေသာ ျပစ္မႈမ်ားကို ကြဲျပားျခား
နားေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားအား က်ဴးလြန္လၽွင္ျဖစ္ေစ ၊ သီးျခားမႈ ျဖစ္သည္ ။ဤသို႔ျဖစ္က က်င့္ထံုးပုဒ္မ 
၄၀၃(၂) အရ အမႈကို စံုစမ္းစစ္ေဆးႏိုင္သည္ ဟု ဆံုးျဖတ္သည္ ။

ထပ္မံဆံုးျဖတ္ခ်က္ ။         ။ ရာဇသတ္ပုဒ္မ ၂၂၈ အရ ျပည္သူ႕ဝန္ထမ္းတစ္ဦးသည္ တရားစစ္ေဆး ၾကားနာေနစဥ္ တမင္ေစာ္ကား
ျခင္းမဟုတ္ ၊ အေႏွာက္အယွက္ ျဖတ္ဝင္ျခင္း ျပဳ လုပ္သည္ကို ဝန္ခံရမည္ျဖစ္္သည္ ။ ပုဒ္မ ၅၀၄ အရ ဆိုေသာ္ ျပည္သူ႕ဝန္ထမ္းတစ္ဦး ျဖစ္ရန္ မလိုေပ ။ တစ္ေယာက္ေသာသူက တမင္ မခန္႔မျငားေစာ္ကားျခင္း ၊ ေဒါသထြက္ေအာင္ ရန္ ႐ွာျခင္းေၾကာင့္ ၿငိမ္ဝပ္ေရးကိုထိခိုက္ျခင္း ၊ သို႔မ ဟုတ္ ျပစ္မႈတစ္ခုကို က်ဴးလြန္ေစတတ္ျခင္း လကၡဏာ႐ွိသည္ကို သိလ်က္ႏွင့္ ရန္႐ွာျခင္းျပဳ လုပ္ရေပမည္ ။ ပုဒ္မ တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု အလြန္ကြာ
ျခားသည္ ။ နစ္နာသူမွာလည္း မတူသျဖင့္ တရား လိုမွာ ဤျပစ္မႈ ႏွစ္ခုအတြက္ တစ္ဦးတည္း မျဖစ္ ႏိုင္ေပ ။ တရားလို ( နစ္နာသူ ) သီးျခားႏွစ္ဦး ျဖစ္ ရမည္ ။ တင္ျပရန္အမႈ၏ အေၾကာင္းျခင္းရာမွာ လည္း မတူေပ ။ ျပည္သူ႕ဝန္ထမ္း(တရားသူႀကီး)
ႏွင့္ ေ႐ွ႕ေန ( ေလ်ွာက္ထားခံရသူ ) တို႔ အေပၚ
က်ဴးလြန္ေသာ ျပစ္မႈကို တရားခံအေပၚ ရာဇသတ္ဆိုင္ရာပုဒ္မ တစ္ခုတည္းႏွင့္ပင္ စြဲခ်က္ တင္၍ မရႏိုင္ေပ ။              ။

                                                   ေလးစားလ်က္
                                                       

Telephone Justice
===========

တိုက္ရိုက္ဘာသာျပန္ရင္ေတာ့ တယ္လီဖုနး္တရားမွ်တေရး .....
တကယ္ေတာ့ telefonnoye pravo ဆိုတဲ့ ရုရွားဘာသာစကားကို
အဂၤလိပ္မႈျပဳထားတာပါ။

ဆုိဗီယက္ယူနီယံေခတ္တုန္းက
တရားသူႀကီးေတြကို မတရားတာလုပ္ခိုင္းဖို႔ အတြက္
တရားသူႀကီးေတြရဲ့ ကံၾကမၼာကို ဖန္တီးႏိုင္သူေတြက ဖုန္းဆက္ၿပီး ခိုင္းတဲ့
အေလ့အထျဖစ္ပါတယ္။

"ဟယ္လို ..... တရားသူႀကီး ကိုခ်ဴျခာလား ခင္ဗ်"
"ဟုတ္ပါတယ္၊ ကိုခ်ဴျခာပါ"

"ကၽြန္ေတာ္က ျပည္နယ္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ဥကၠဌပါ"
" ဟုတ္ကဲ့ ... အမိန္႔ရွိပါ"

ဥကၠဌ ။      ။ "ဒီလိုပါ ... တရားသူႀကီး ကိုခ်ဴျခာေရွ႕မွာ စစ္ေဆးေနတဲ့ အမႈတစ္ခုက တရားခံကေလ .... ကၽြန္ေတာ့္မိတ္ေဆြပါ။ သူကလူရိုးလူေအးဗ်"
ကိုခ်ဴျခာ။     ။ "ဟုတ္ကဲ့ ....."

ဥကၠဌ ။      ။ "ဒါေပမဲ့ .... ကၽြန္ေတာ္က တရားသူႀကီးအမႈစီရင္တဲ့ ေနရာမွာ ဝင္မစြက္ပါဘူး
လြတ္လြတ္လပ္လပ္ စီရင္ပါ။ ဥပေဒနဲ႔အညီလုပ္ပါဗ်ာ"
ကိုခ်ဴျခာ။     ။"ဟုတ္ကဲ့ ... အခုလို နားလည္ေပးတာ ေက်းဇူးပါခင္ဗ်"

ဥကၠဌ ။      ။ "ေၾသာ္ ...... ဒါနဲ႔ ..... တရားသူႀကီး အခု ေမာ္စကိုမွာ ေနရတာ အဆင္ေျပရဲ့လားခင္ဗ်....... ေနာက္ သက္တန္းလည္း ေမာ္စကိုမွာပဲ ဆက္လက္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ဖို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ပါတီက ေထာက္ခံ ေပးႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။"
ကိုခ်ျခာ။     ။"ဟုတ္ကဲ့ ကၽြန္ေတာ္သေဘာေပါက္ပါတယ္ခင္ဗ်"

Credit : ဆရာ Xayar Aye Cho

*ရာဇသတ္ႀကီးပုဒ္မ ၃၀၂(၁)(ခ) အရ ျပစ္မႈထင္႐ွားစီရင္ျခင္း
ရဲစစ္ခ်က္ကို ေတာင္းေခၚ၍ ၾကည့္ျခင္း ၊ ရာဇဝတ္က်င့္ထံုးပုဒ္မ ၁၆၂ ႏွင့္ သက္ေသခံအက္ဥပ
ေဒပုဒ္မ ၁၄၅တို႔အရ အသံုးမျပဳျခင္း ၊ သက္ေသ၏ ႐ံုး
တြင္ထြက္ဆိုခ်က္ကို ပိုမိုအဖိုးတန္ရာေရာက္ေစျခင္း ။
ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ။ ။ သက္ေသ၏ ႐ံုးစစ္ခ်က္ကို ေတာင္းေခၚ၍ ၾကည့္ၿပီး ျပန္လွန္ေမးျမန္းရာတြင္
အယူခံတရားလို၏ေ႐ွ႕ေနက ရဲစစ္ခ်က္ကို အသံုးမျပဳ ၊ သက္
ေသခံအျဖစ္လည္း မသြင္းသည္မွာ သက္ေသ၏႐ံုး

တြင္ထြက္ဆိုခ်က္မ်ားမွာ မွန္ကန္၍ ရဲစစ္ခ်က္ကို အတည္ျပဳ
ရာေရာက္သည္ ။ သက္ေသ၏႐ံုးတြင္ထြက္ဆိုခ်က္မွာ
ပိုမိုအေလး႐ွိလာသည္ ။သက္ေသတစ္ဦး၏ ထြက္ဆိုခ်က္
ကိုဖ်က္ဆီးရန္ ရာဇဝတ္က်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ ၁၆၂အရ သူ၏
ရဲစစ္ခ်က္ႏွင့္ ႐ံုးတြင္ထြက္ဆိုေသာ စစ္ခ်က္တို႕ ကြဲလြဲ
ေနမွသာ သက္ေသခံအက္ဥပေဒပုဒ္မ ၁၄၅အရ ဆန္႔က်င္
၍ ေမးျမန္းႏိုင္သည္ ။ ထို႔ေၾကာင့္ အမွန္တကယ္ သက္ေသတစ္ဦးသည္ ႐ံုးတြင္ကြဲလြဲ၍ ထြက္ဆိုသည္ကို
သိမွသာ ရဲစစ္ခ်က္ကို ေတာင္းယူၿပီး ဆန္႕က်င္၍ ေမးသင့္သည္ ။ အရမ္းတကာ ရဲစစ္ခ်က္ကို ေတာင္း
ယူ ဖတ္႐ႈၿပီး ရာဇဝတ္က်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ ၁၆၂ ႏွင့္ သက္
ေသခံအက္ဥပေဒပုဒ္မ ၁၄၅တို႔ကို အသံုးမျပဳလၽွင္ ထိုသက္
ေသ၏ ႐ံုးတြင္ထြက္ဆိုခ်က္မွာ အဖိုးတန္ရာေရာက္
သျဖင့္ တရားခံအေပၚ နစ္နာျခင္း ျဖစ္ႏိုင္သည္ကို မွတ္ယူ
ရာသည္ ။ " ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္
ေမာင္ေမာင္ ။ ၁၉၆၇ B.L.R (CC) 468 "
Ref: ရာဇဝတ္က်င့္ထံုး ၊ သက္ေသခံအက္ဥပေဒ ။
Related Rullings : " ခ်စ္လႈိင္ ၊ ခ်စ္ဝိုင္းႏွင့္ သိန္း
ေအာင္ပါ(၂၂) ႏွင့္ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံ ၁၉၅၈
B.L.R(H.C) 582 "

၁၉၃ ေလၽွာက္မယ္ တကဲကဲျဖစ္ေနသူမ်ားအတြက္

------------------------------------------------
*ရာဇသတ္ႀကီးဥပေဒပုဒ္မ ၁၉၃ ။            ။


တရားစီရင္ေသာ မႈခင္းကိစၥတြင္ မည္သူမဆို ၊ မည္သည့္အဆင့္၌ျဖစ္ေစ၊ တမင္မမွန္သက္ေသခံလၽွင္ သို႕တည္းမဟုတ္ မည္သည့္အဆင့္၌ျဖစ္ေစ ၊ သက္ေသခံအျဖစ္အသံုးျပဳရန္ မမွန္သက္ေသခံကို တမင္ဖန္တီးလၽွင္ ၊ ထိုသူကိုခုႏွစ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ အျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္ႏိုင္သည္ ။

        ထို႔ျပင္ အျခားမႈခင္းကိစၥတြင္ တမင္မမွန္သက္ေသခံလၽွင္ ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ မမွန္သက္ေသခံကို တမင္ဖန္တီးလၽွင္ ထိုသူကို ၃ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္အျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္ႏိုင္သည္ ။

Explanation 1. ။ ။ စစ္တရား႐ံုးတြင္ စစ္ေဆးစီရင္ေသာ မႈခင္းကိစၥသည္ တရားစီရင္ေသာမႈခင္း ကိစၥ မည္၏ ။

Explanation 2. ။ ။ တရား႐ံုးတြင္ အမႈစစ္ေဆးစီရင္ျခင္းမျပဳမီ ၊ ဥပေဒညႊန္ၾကားခ်က္အရ ႀကိဳတင္ေမးျမန္းစံုေထာက္ျခင္းသည္ တရား႐ံုး၌ ေမးျမန္းစံုေထာက္မႈ ျပဳျခင္း မဟုတ္ေသာ္လည္း ၊ တရားစီရင္ေသာ မႈခင္းကိစၥ၏ အဆင့္တစ္ဆင့္ျဖစ္သည္ ။

Explanation 3. ။ ။ ဥပေဒအရ တရား႐ံုးကညႊန္ၾကား၍တရား႐ံုးအမိန္႔အရေဆာင္႐ြက္ေသာ ေမးျမန္းစံုေထာက္ျခင္းသည္ တရား႐ံုး၌ ေမးျမန္းစံုေထာက္ျခင္းမဟုတ္ေသာ္လည္း တရားစီရင္ေသာမႈခင္းကိစၥ၏ အဆင့္တစ္ဆင့္ျဖစ္သည္ ။

မမွန္သက္ေသခံျခင္းက်ဴးလြန္မႈ (၂)မ်ိဳးျဖစ္ႏိုင္ပါသည္ ။

(က) တရား႐ံုးႀကိဳတင္ထြက္ဆိုခ်က္ႏွင့္႐ံုးေ႐ွ႕ထြက္ဆိုခ်က္ကြဲလြဲမႈ႐ွိျခင္း

(ခ) သက္ေသ၏ အဓိကစစ္ခ်က္ႏွင့္ ျပန္လွန္စစ္ေမးရာတြင္ ထြက္ဆိုခ်က္မ်ားကြဲလြဲျခင္း တို႕ျဖစ္သည္ ။

စီရင္ထံုး

လင္မယားအတူပိုင္ပစၥည္း မယားကယူသြားျခင္းသည္ ခိုးမႈမမည္

၁၉၈၁ ဦးခင္ေအာင္ ႏွင့္ ျပည္ေထာင္စု ဆိုရွယ္လွစ္ သမတၲ ျမန္မာနိုင္ငံ (မခင္ရွိန္lမတင္)

စာ ၁၁

Credit : Lawyer Minthant Minthant

Common Law နွင့္ Civil Law
===================

နိဒါန္း
--------
Common Law ကို အဂၤလိပ္ရိုးရာဥပေဒလို႔ေခၚၾကၿပီး အဂၤလန္နဲ႔ သူ႔ကိုလိုနီျဖစ္ခဲ့တဲ့နိုင္ငံေတြမွာ လက္ရွိအသုံးျပဳေနၾကပါတယ္။

Civil law ကိုေတာ့ ဥေရာပ ကုန္းမႀကီးဥပေဒ Continental Law လို႔ေခၚၿပီး ျပင္သစ္၊ ဂ်ာမဏီ စတဲ့နိုင္ငံေတြက စလို႔ ဘယ္ဂ်ီယန္၊ စပိန္၊ လက္တင္အေမရိကနိုင္ငံေတြအျပင္ အာရွာမွာဆိုရင္လည္း ဂ်ပန္၊ ကိုရီးယား၊ တ႐ုတ္စတဲ့နိုင္ငံေတြမွာ လက္ရွိက်င့္သုံးေနပါတယ္။

Common Law System ႏွဲ႕ Civil Law System ဘာေတြကြာၾကသလဲေမးရင္ အမ်ားအားျဖင့္ ေျဖၾကတာက Common Law ဆိုတာဟာ စီရင္ထုံးဥပေဒျဖစ္ၿပီး၊ Civil Law ဆိုတာကေတာ့ ေရးသားျပဌာန္းထားတဲ့ ဥပေဒေတြ ျဖစ္ၾကတယ္ ဆိုတာပါပဲ။

အဲဒိအယူအဆဟာ တစ္ကယ္ေကာမွန္ရဲ့လား?
---------------------------------------------------
တစ္ကယ္ေတာ့မမွန္ပါဘူး။ ဥပမာအားျဖင့္ေျပာရရင္ Common Law နိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္တဲ့ အေမရိကန္မွာ တစ္ျခား Civil Law နိုင္ငံေတြမွာရွိတဲ့ ဥပေဒေတြ နဲ႔ တန္းတူ ျပဌာန္းဥပေဒေတြရွိတယ္။

ဟန္ေဂရီ (Hungary) နဲ႔ ဂရိ (Greece) နိုင္ငံေတြဟာ သူတို႔ရဲ့ Civil Code လို႔ေခၚတဲ့ ဥပေဒေတြမျပဌာန္းခင္ကထဲက Civil Law နိုင္ငံေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။....

Civil Law နိုင္ငံေတြမွာ စီရင္ထုံးဆိုၿပီး အမွုမွာ ကိုးကားတာမရွိေပမဲ့ သူတို႔နိုင္ငံအသီးသီးရဲ့ အျမင့္ဆုံးတရား႐ုံးဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြကို လက္ေတြ႕အားျဖင့္ ေအာက္႐ုံးေတြက လိုက္နာတယ္။ အဲဒိအျမင့္ဆုံးတရား႐ုံးဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြကို လည္း ႏွစ္စဥ္ ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝတယ္။

အဲဒါဆိုရင္ေမးစရာေပၚလာပါလိမ့္မယ္။ common law နဲ႔ civil law ဘယ္လိုကြာျခားသလဲဆိုတာပါ။
-----------------------------------------
ဟုတ္ပါတယ္။
အဲဒီဥပေဒစနစ္ႏွစ္ခု တစ္ကယ္တန္းကြာျခားတာဟာ ျပဌာန္းဥပေဒရွိျခင္း၊ မရွိျခင္း မဟုတ္ပါဘူး။ ideology လို႔ေခၚတဲ့ ဥပေပၚမွာ ေတြးျမင္ပုံမူသေဘာတရားပါ။

ဘယ္လို Ideology မ်ိဳးလဲ?
-----------------------------
အဲဒါကိုရွင္းဖို႔ဆိုရင္ ဥပေဒႏွစ္မ်ိဳး ဖြင့္ၿဖိဳးတိုးတက္လာပုံရဲ့ သမိုင္း (Legal History) ကေနစၿပီးရွင္းရပါလိမ့္မယ္။

ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ Civil Law
-----------------------------------------
သမိုင္းေၾကာင္းေတြကို ရွည္ရွည္လ်ားလ်ားမခ်ီပဲ အေရးပါတဲ့အစိတ္အပိုင္းေလာက္ပဲ ထုတ္ႏွုတ္ေျပာရရင္ ယေန႔ေခတ္က်င့္သုံးေနတဲ့ Civil Law စနစ္ဟာ ေတာ္လွန္ေရးေတြကေန စၿပီးဖြံ့ၿဖိဳးတိုးတက္လာတာပါ။ အတိအက်ေျပာရရင္ေတာ့ ၁၇၈၉ ခုႏွစ္ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးပါ။ (အမွန္ေတာ့ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးမတိုင္မီ (၄) ရာစုေလာက္ထဲက အေရွ႕ေရာမ (ဘိုင္ဇင္တိုင္း) အင္ပါယာသခင္ Justinian I ကေန Code of Justinian ကို စတင္ျပဌာန္းၿပီး Civil Law က အေျခတည္ေနပါၿပီ။ ေခတ္ေပၚ Civil Law အယူအဆေတြကေတာ့ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးကစခဲ့တာပါ။) ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ သိခဲ့တာက လူဝီ (၁၆) ဘုရင္ကိုဖယ္ရွားတယ္။ ေျမရွင္ပေဒသရာဇ္လူတန္းစားကို အရင္းရွင္ဘူဇြာလူတန္းစားက ေတာ္လွန္တယ္ ဆိုတာေလာက္ထက္ သိပ္ၿပီးမပိုလွပါဘူး။

တစ္ကယ္ေတာ့ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးရဲ့ရိုက္ခတ္မွုဟာ ကမၻာ့သမိုင္းမွာအေရးပါလွပါတယ္။
အဲဒိရိုက္ခတ္မွုေတြထဲက တစ္ခုျဖစ္တဲ့ ဥပေဒစနစ္ေတြအေပၚရိုက္ခတ္မွုက ေတာ့ဒီလိုပါ။ ....

ေတာ္လွန္ေရးမတိုင္မီမွာ ျပင္သစ္ျပည္က တရားသူႀကီးေတြဟာ လူဝီဘုရင္နဲ႔ ေျမရွင္ပေဒသရာဇ္ ေတြရဲ့ အႀကိဳးစီးပြားကို အလြန္အမင္းကာကြယ္ေပးတဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြခ်ခဲ့တယ္။

သူတို႔ဟာ ဥပေဒကို အနက္အဓိပၸါယ္အမ်ိဳးမ်ိဳး တီထြင္ဖြင့္ဆိုၿပီး ဘူဇြာေတြကို ႏွိပ္ကြပ္ခဲ့တယ္။

အဲဒါေၾကာင့္ ေတာ္လွန္ေရးေအာင္ျမင္သြားၿပီး ဥပေဒေတြ ျပဳတဲ့အခါမွာ ေနာက္တက္လာတဲ ဘူဇြာအစိုးရဟာ ........ တရားသူႀကီးေတြက ဥပေဒေတြကို အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခြင့္ပိတ္ပင္တဲ့ျပဌာန္းခ်က္ေတြနဲ႔ အတူ တရားသူႀကီး ေတြရဲ့ ဆင္ျခင္တုံတရားကို အတတ္နိုင္ဆုံးကန႔္သတ္တဲ့ ေဆာက္ရြက္ခ်က္ေတြကို ျပဳလုပ္လာၾကတယ္။

ဒါ့ေၾကာင့္ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးအၿပီးထြက္ေပၚလာတဲ့ နပိုလီယန္ကိုဓဥပေဒ (Code of Napoleon) မွာ တရားသူႀကီးေတြက ဥပေဒကို ဘာအဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုျခင္းကို တင္းၾကပ္စြာပိတ္ပင္ထားၿပီး အလြန္အေသးစိတ္က်တဲ့ ျပဌာန္းခ်က္ေတြကို ထည့္သြင္းျပဌာန္းထားခဲ့ပါတယ္။

ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးရဲ့ ဂယက္ေတြ၊ သက္ေရာက္မွုေတြနဲ႔အတူ ျပင္သစ္ရဲ့ နပိုလီယန္ကိုဓဥပေဒကို တျခားဥပေရာပနိုင္ငံေတြက မွိညမ္းၿပီး ကိုယ္ပိုင္ ကိုယ္ဓဥပေဒေတြ ျပဳလုပ္လာၾကတယ္။

အဲဒိကေနစၿပီး ေခတ္ေပၚ (အခုေခတ္) Civil Law system ေတြ စတင္ဖြံ့ၿဖိဳးရွင္သန္ခဲ့ၾကပါတယ္။

အဂၤလန္ႏွင့္ Common Law
------------------------------
အဂၤလန္မွာ ပေဒသရာဇ္ကေနၿပီးေတာ့ အရင္းရွင္စန္ကိုအကူးအေျပာင္းဟာ ျပင္သစ္ပုံစံမ်ိဳးေတာ္လွန္ ေရးေတြကေနကူးေျပာင္းလာတာမဟုတ္ပါဘူး။

ဘုရင္ႏွင့္ ျပည္သူေတြၾကားမွာ မက္ဂနာကာတာ (Magna Carta) လိုမ်ိဳး စာခ်ဳပ္ေတြ အဆင့္ဆင့္ခ်ဳပ္ဆိုရာကေန ဘုရင္ရဲ့အာဏာေလၽွာ့ပါးၿပီး စနစ္သစ္တစ္ခုကို ေရာက္သြားတာပါ။

evolution ဆိုတဲ့ တစ္ျဖည္းျဖည္း ေျပာင္းလဲလာျခင္းမ်ိဳးပါ။ .....

ဒါ့ေၾကာင့္ ဥပေဒစနစ္အေျပာင္းအလဲဟာလည္း ျပင္သစ္လိုမ်ိဳး ပုံစံေဟာင္းနဲ႔ လုံးမတူညီတဲ့ ပုံစံသစ္မ်ိဳး ေျပာင္းလဲျခင္းမဟုတ္ပါဘူး။

ရွိၿပီးသား စနစ္ေပၚမွာ ပိုမိုဖြံ့ၿဖိဳးတိုးတက္ေျပာင္းလဲျခင္းသာျဖစ္ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ အဂၤလိပ္တရားသူႀကီးေတြဟာ တရားမၽွတမွုကို အဓိကထားေလ့ရွိၿပီး အမွုအခင္းေတြမွာ ျပည္သူေတြဘက္က ရပ္တည္ေလ့ရွိတယ္။

အဲဒါေၾကာင့္ အဂၤလန္မွာ ပေဒသရာဇ္စနစ္ ေခတ္ကုန္ဆုံးသြားေသာ္လည္း တရားသူႀကီးေတြရဲ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို ကန႔္သတ္ျခင္းမျပဳခဲ့ပါဘူး။

ဒါ့အျပင္ တရားသူႀကီးေတြကို လုပ္ပိုင္ခြင့္ပိုေပးထားျခင္းဟာ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြကေန ျပည္သူေတြကို မႏွိပ္စက္နိုင္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးျခင္းတစ္မ်ိဳးပဲလို႔ပါ ယူဆလာၾကတယ္။

အႏွစ္ခ်ဳပ္လိုက္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ နိုင္ငံတစ္ခ်ိဳ႕မွာ တရားသူႀကီးဟာ ဘုရင့္ဘက္ေတာ္သားအျဖစ္နဲ႔ ဘူဇြာေတြကို ႏွိပ္စက္ခဲ့တယ္။

ဘူဇာေတြေတာ္လွန္ေရးလုပ္ၿပီး ေအာင္ျမင္လာေတာ့ တရားသူႀကီးေတြ ရဲ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို ေလၽွာ့ခ်ဖို႔ႀကိဳးစားတယ္။

တရားသူႀကီးဟာ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားေနရင္ ဥပေဒကို သူလိုသလို အဓိပၸါယ္ဖြင့္ၿပီး ျပည္သူေတြကို ႏွိပ္စက္နိုင္တယ္ ဆိုတဲ့ အေျခခံအယူဆနဲ႔ Civil Law ေတြ ဖြံ့ၿဖိဳးတိုးတက္လာတယ္။

Common Law ဘက္မွာဆိုရင္လည္း ေခတ္စနစ္အေျပာင္းအလဲဟာ ေတာ္လွန္ေရးအသြင္မေဆာင္တဲ့ အတြက္ လက္ရွိပုံစံေဟာင္းကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲစရာမလိုဘူး၊.......

ေနာက္ၿပီးေတာ့လည္း အဂၤလိပ္တရားသူႀကီးေတြဟာ ဘုရင္ကိုဆန႔္က်င္ၿပီး ျပည္သူကို ကာကြယ္ေပးတယ္။

ဒါ့ေၾကာင့္ .....
တရားသူႀကီးေတြကို လုပ္ပိုင္ခြင့္ပိုေပးရင္ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြက ျပည္သူေတြကို ႏွိပ္စက္ဖို႔ ပိုခက္ခဲလိမ့္မယ္ ဆိုတဲ့ အယူအဆနဲ႔ Common Law ေတြ ဖြံ့ၿဖိဳးလာခဲ့တယ္။

ကြာျခားပုံ
--------------
Civil Law နိုင္ငံေတြမွာ မူအားျဖင့္ တရားသူႀကီးဟာ ဥပေဒကို အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခြင့္ မရွိဘူး။

တရားသူႀကီးကို ဥပေဒအဓိပၸါယ္ ဖြင့္ခြင့္မေပးထားရင္ အဲဒိဥပေဒတစ္ရပ္ဟာ (၁)။ လုံးဝၿပီးျပည့္စုံရမယ္၊ (၂)။ အေသးစိတ္က်ရမယ္၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ (၃)။ နားလည္လြယ္ရမယ္ ဆိုတဲ့ အဂၤါရပ္ေတြနဲ႔ ျပည့္စုံဖို႔လိုပါတယ္။

အဲဒါေၾကာင့္ Civil Law စနစ္မွာ ဥပေဒျပဳသူေတြဟာ အဲဒိ အဂၤါရပ္ သုံးခုနဲ႔အတတ္နိုင္ဆုံးညီညြတ္ေအာင္ ဥပေဒေတြကို ေရးဆြဲပါတယ္။

သူတို႔ရဲ့ စိတ္ထဲမွာ တရားသူႀကီးေတြရဲ့ ဆင္ျခင္တုံတရားကို အတတ္နိုင္ဆုံး ဘယ္လိုေလၽွာ့ခ်ရမလဲ ဆိုတာကို အျမဲႏွလုံးသြင္းၿပီး ဥပေဒေတြကို ေရးစြဲၾကပါတယ္။

အဲဒါေၾကာင့္လည္း Civil Law နိုင္ငံေတြက ဥပေဒေတြဟာ Common Law နိုင္ငံေတြနဲ႔ယွဥ္ရင္ ....... ပိုမိုရွည္လၽွားၿပီး၊ ေသးစိတ္ကေလးေတြက အစပါဝင္ေနတာ ေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

Common Law နိုင္ငံေတြမွာေတာ့ တရားသူႀကီးေတြကို လုပ္ပိုင္ခြင့္ ပိုမိုေပးဖို႔ရမယ္ အယူအဆအေပၚ အေျခခံတဲ့အတြက္ တရားသူႀကီးေတြဟာ ဥပေဒကို အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခြင့္ရွိပါတယ္။ Common Law ဥပေဒျပဳသူေတြရဲ့ အျမင္ကဒီလိုပါ ....

အခ်ိဳ႕ေသာ ဥပေဒပါ စကားရပ္မ်ားအတြက္ ကိစၥရပ္အားလုံးကို ျခဳံမိတဲ့ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ိဳးျပဳလုပ္ဖို႔မျဖစ္နိုင္ပါဘူး။
အဲလိုလုပ္မယ္ဆိုရင္လည္း အမွုတစ္ခုခ်င္းစီရဲ့ တရားမၽွတမွုကို ထိခိုက္နိုင္ပါတယ္။

ဒီလိုကိစၥမ်ိဳးမွာ အမွုစစ္တရားသူႀကီးဟာ တစ္မွုခ်င္းစီအတြက္ ဆပ္ဆိုင္တဲ့ အဓိပၸါယ္ကို ဖြင့္ ဆိုၿပီး တရားမၽွတမွုကို ေဖၚေဆာင္ရပါမယ္။ .....

အဲဒါေၾကာင့္ Common Law နိုင္ငံေတြရဲ့ ဥပေဒေတြမွာ တစ္ခ်ိဳ႕အပိုင္းေတြကို ေယဘုယေလာက္သာျပဌာန္းထားတာ၊ တစ္ခ်ိဳ႕စကားရပ္ေတြ ဆိုရင္ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ေတာင္ လုပ္မထားတာ ေတြ႕ရမွျဖစ္ပါတယ္။ (စီရင္ထုံးေတြရဲ့ စည္းေႏွာင္မွုဟာ ဒီအခ်က္အေပၚမွာ အေျခခံတာပါ။)

ဥပမာအားျဖင့္ေျပာရရင္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ ျပဌန္းခဲ့တဲ့ အေသးစားေငြေရးေၾကးေရးလုပ္ငန္းဥပေဒ ဆိုၾကပါစို႔၊.......

အဲဒိဥပေဒအရ အေျခခံလူတန္းစားကို အတိုးနဲ႔ေငြေခ်းရင္ ျပစ္မွုေျမာက္ပါတယ္။...

ဒါေပမဲ့ အေျခခံလူတန္းစားဆိုတဲ့ စကားရပ္ကို အဲဒိဥပေဒ ပုဒ္မ ၂ (ဃ) မွာ " ေက်းလက္ႏွင့္ ၿမိဳ႕ျပေန ဝင္ေငြနည္းပါးသည့္ ေတာင္သူလယ္သမား၊ အလုပ္သမားမ်ားႏွင့္ ေစ်းသည္မ်ားအပါအဝင္ ျပည္သူမ်ားကို ဆိုလိုသည္" ဆိုၿပီး ဖြင့္ဆိုထားပါတယ္။

အဲဒိေတာ့ .... ဒီအဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ဟာ တရားသူႀကီး တစ္ဦးက အမွုကို စီရင္ဖို႔အတြက္ ၿပီးျပည့္စုံတဲ့ ဖြင့္ဆိုခ်က္လား ဆိုတာ စဥ္းစားၾကည့္ရေအာင္ပါ။ ....

ျပဌာန္းခ်က္အရ အေျခခံလူတန္းစားျဖစ္ဖို႔အတြက္ အဓိက လိုအပ္တဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္က ဝင္ေငြနည္းပါးဖို႔ပါ။ အဲဒိေတာ့ ဝင္ေငြနည္းပါးတယ္ဆိုတာ ဘာလဲ? ...
ဝင္ေငြဘယ္ေလာက္ကို နည္းတယ္လို႔ေခၚၿပီး ဘယ္ေလာက္ကို မ်ားတယ္လို႔သတ္မွတ္မွာလဲ? ...
လူေနမွုစရိတ္ႀကီးတဲ့ ၿမိဳ႕ျပမွာ နည္းပါတယ္ဆိုတဲ့ ဝင္ေငြဟာ လူေနမွုစရိတ္က်ဥ္းတဲ့ ေက်းလက္မွာေကာ နည္းတယ္လို႔ သတ္မွတ္နိုင္မလား။ ........

ဒီေနရာမွာ တရားသူႀကီးရဲ့ အခန္းက႑က ပါလာပါၿပီ ... ဝင္ေငြနည္းပါးေသာ ဆိုတဲ့စကားရပ္ကို သူ႔ေရွ႕ေရာက္လာတဲ့ အမွုတစ္မွုခ်င္းစီအလိုက္ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ရပါၿပီ။ ဒါဟာ Common Law တရားသူႀကီးေတြရဲ့ လုပ္ရိုးလုပ္စဥ္အလုပ္ပါ။

အဲလိုဆိုရင္ Civil Law နိုင္ငံေတြမွာကို ဘယ္လိုလုပ္ၾကလဲ ဆိုၿပီး ေမးစရာေပၚလာပါလိမ့္မယ္။

ဟုတ္ပါတယ္ .... Civil Law နိုင္ငံေတြရဲ့ ဥပေဒျပဳသူေတြဟာ အလားတူကိစၥရပ္မွာ နည္းပါးေသာ ဆိုတဲ့ စကားရပ္ကို အဓိပၸါယ္တိတိက်က် ဖြင့္ပါလိမ့္မယ္။

ဝင္ေငြ ဘယ္ေလာက္ကေန ဘယ္ေလာက္အထိကိုနည္းတယ္လို႔ သတ္မွတ္ရမယ္ဆိုတာမ်ိဳး ....

၊ ဒါမွမဟုတ္လည္း ဝင္ေငြဟာ လက္ရွိေရြေပါက္ေစ်းနဲ႔ ခ်ိန္ရင္ ေရႊဘယ္ေလာက္သားတန္ဖိုးရဲ့ ေအာက္ဆိုရင္ နည္းတယ္လို႔ သတ္မွတ္မယ္ စသည္ျဖင့္ အေသးစိတ္ ေရးဆြဲပါလိမ့္မယ္......။

ႏွစ္ေၾကာင္းေလာက္ရွိတဲ့ Common Law ဖြင့္ဆိုခ်က္ဟာ Civil Law မွာ ႏွစ္မ်က္ႏွာေလာက္ရွည္တဲ့အထိ အေသးစိတ္ ထည့္သြင္းေရးသားပါလိမ့္မယ္။

Common Law တရားသူႀကီးနဲ႔ Civil Law တရားသူႀကီး
-------------------------------------------------------------
ဒီအပိုင္းဟာ အရမ္းအေရးႀကီးပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုရင္ Common Law ေရွ႕ေနေတြနဲ႔၊ တရားသူႀကီးေတြဟာ Common Law တရားသူႀကီးတစ္ေယာက္မွာ ရွိသင့္တဲ့ ဥပေဒအေပၚအျမင္နဲ႔ အပ္ႏွင္းထားတဲ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္ (လုပ္ပိုင္ခြင့္ဆိုတဲ့ေနရာမွာ အျမင့္ဆုံးတရား႐ုံးေတြကေန တရားသူႀကီးေတြကို ဥပေဒအရ အပ္ႏွင္းထားတဲ့ ျပစ္မွု၊ တရားမ စီရင္ပိုင္ခြင့္ အာဏာကို ဆိုလိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။...............

Common Law ဥပေဒရဲ့ တရားကိုယ္သေဘာ၊ ထုံးတမ္းအစဥ္အလာ (tradition) အရ သူတို႔မွာ အပ္ႏွင္းလၽွက္သား ရွိတဲ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို ဆိုလိုတာပါ။ ) ေတြကို ေကာင္းေကာင္း သေဘာေပါက္နားလည္ထားမွသာ အမွုသည္ေတြအတြက္ တရားမၽွတမွုကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ေဖၚေဆာင္နိုင္မွာ ျဖစ္လို႔ပါပဲ။

Civil Law စနစ္မွာ တရားသူႀကီးေတြဟာ ဥပေဒေတြကို အသုံးခ်ရသူသက္သက္သာျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ဟာ ဥပေဒေတြကို အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခြင့္မရွိပါဘူး။ ဥပေဒေတြက လုံးဝ ၿပီးျပည့္စုံမွုရွိတဲ့ဆိုတဲ့ အေျခခံရပ္တည္ခ်က္ကို စြဲကိုင္ရၿပီး မိမိေရွ႕ေမွာက္ေရာက္လာတဲ့ အမွုတစ္ခုအတြက္ ျပဌာန္းဥပေဒထဲမွာတင္ပဲ တူးဆြရွာေဖြရပါတယ္။ ..... ေနာက္.....ျပဌာန္းခ်က္ေတြနဲ႔ ညီညြတ္တဲ့ အမိန႔္တစ္ရပ္ကို ခ်က္မွတ္ေပး႐ုံပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒိလိုလုပ္နိုင္ေအာင္လည္း Civil law နိုင္ငံေတြရဲ့ ဥပေဒေတြဟာ ေတာ္ေတာ္ေလး ျပည့္စုံၾကပါတယ္။

Common Law တရားသူႀကီးကေတာ့ အဲလိုမဟုတ္ပါဘူး။

ျပဌာန္းဥပေဒဆိုတာ တရားမၽွတမွုကို ရွာေဖြဖို႔ သုံးရမည့္ ကိရိယာ တန္ဆာပလာေတြထဲက တစ္ခု (one of the tool to find justice) အျဖစ္သာ ရွုျမင္ရပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ........

ဥပေဒဟူသည္ အခါခပ္သိမ္းအတြက္ ျပည့္စုံမွုမရွိနိုင္။ ......
ဒါ့ေၾကာင့္ တရားမၽွတမွုအလို႔ငွာ Common Law မွာ တည္ရွိေနတဲ့ တရားမၽွတမွုဆိုင္ရာမူသေဘာတရားေတြကို ျပဌာန္းဥပေဒေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီး အသုံးျပဳၾကရပါတယ္။

အကယ္လို႔ Common Law ရဲ့ တရားမၽွတမွုမူသေဘာတရား ဟာ ျပဌာန္းခ်က္ေတြနဲ႔ ဆန႔္က်င္နိုင္တဲ့ အေနအထားရွိရင္လည္း ဆန႔္က်င္တဲ့ ျပဌားန္ခ်က္ကို တရားမၽွတမွုနဲ႔ ေဘာင္ဝင္ ညီညြတ္ေအာင္ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုၿပီး တရားမၽွတမွုကို ရွာေဖြရပါတယ္။

ေနာက္ဆုံးအခ်က္ဟာ Common Law ရဲ့ အလြန္သိမ္ေမြ႕ေသာ တရားမၽွတမွု ရွာေဖြနည္းျဖစ္ပါတယ္။

ဒါ့ေၾကာင့္ Common Law တရားသူႀကီးေတြဟာ ျပဌာန္းဥပေဒရဲ့ အေရးအသားေတြကို တရားေသဆုပ္ကိုင္ၿပီး တရားမၽွတမွုကို လၽွစ္လၽွဴရွုတာမ်ိဳး မလုပ္သင့္ပါဘူး။

လိုအပ္လာရင္ ဥပေဒကို အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုဖို႔ဟာ တရားသူႀကီးရဲ့ တာဝန္ျဖစ္ပါတယ္။ ျပဌာန္းဥပေဒေတြကို တရားမၽွတမွုနဲ႔ ညီညြတ္ေအာင္ ဖြင့္ဆိုက်င့္သုံးရမွာပါ။

နိဂုံး
-----
အထက္မွာေရးသားခဲ့တာေတြဟာ Common Law နဲ႔ Civil Law တို႔ရဲ့ ျခားနားခ်က္မၽွသာျဖစ္ပါတယ္။ ဥပေဒစနစ္ႏွစ္ခုရဲ့ အဓိကျခားနားခ်က္ဟာ တရားသူႀကီးေတြရဲ့ အခြင့္အာဏာေပၚကို အေျခခံအျမင္ခ်င္း ျခားနားမွုျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒိအေျခခံအျမင္ ျခားနားမွုကေန တရား႐ုံးဖြဲ႕စည္းပုံ၊ တရားသူႀကီးေတြခန႔္အပ္ပုံေတြနဲ႔ အမွုစစ္ေဆးစီရင္ပုံေတြ၊ ဥပေဒမူသေဘာတရားေတြအထိ လိုက္ၿပီး ျခားနားသြားပါတယ္။

တစ္ခါတစ္ရံမွာေတြးေကာင္း ေတြးမိၾကပါလိမ့္မယ္ .......
Civil Law စနစ္မွာ တရားသူႀကီးေတြရဲ့ အခြင့္အာဏာနဲ႔ ဆင္ျခင္တုံတရားကို အတတ္နိုင္ဆုံးကန႔္သတ္ထားတဲ့ အတြက္ Civil Law ပုံစံ အေသးစိတ္က်နဲ႔ ဥပေဒေတြ ျပဌာန္းတာ၊ တရားသူႀကီးေတြကို ဥပေဒအဓိပၸါယ္ဖြင့္ခြင့္ မေပးတာေတြဟာ ေတြဟာ အဂတိလိုက္စားမွုကို ထိထိ ေရာက္ေရာက္ထိန္းခ်ဳပ္ နိုင္လိမ့္မယ္ ဆိုၿပီးေတာ့ပါ။ .......

႐ုတ္တရက္စဥ္းစားလိုက္ရင္ ဒီအေတြးဟာ မွန္သလိုရွိေပမဲ့ လက္ရွိျဖစ္ပ်က္ေနတာေတြနဲ႔ ခ်ိန္ထိုးၾကည့္လိုက္ရင္ေတာ့ လုံးဝမွားယြင္းတဲ့ အယူအဆျဖစ္ပါတယ္။ ......

အဂတိလိုက္စားမွုေတြနဲ႔ နာမည္ႀကီးေနတဲ့ ေတာင္အေမရိက နိုင္ငံေတြ အကုန္လုံးလိုလိုဟာ Civil Law နိုင္ငံေတြပါ။ Transparency International ရဲ့ ညႊန္းကိန္းမ်ားအရ အဂတိလိုက္စားမွု မွာ ျမန္မာနိုင္ငံထက္ အမ်ားႀကီး ဆိုးရြားလွတဲ့ ဗင္နီဇြဲလား၊ အင္ဂိုလာ၊ ဥဇဘတ္ကစၥတန္ စတဲ့နိုင္ငံေတြနဲ႔ ျမန္မာနဲ႔ တန္းတူေလာက္ရွိတဲ့ ကမ္ေဘာဒီးယားနိုင္ငံေတြဟာ Civil Law နိုင္ငံေတြျဖစ္ပါတယ္။

ဘာျဖစ္လိုလဲ .....
ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုရင္ တရားသူႀကီးေတြရဲ့ အခြင့္အာဏာကို ကန႔္သတ္ျခင္းဟာ တရား႐ုံးေတြမွာ အဂတိလိုက္စားမွုကို ကို ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္းနဲ႔ ဆက္စပ္မွုသိပ္မရွိလွလို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။

Common Law နိုင္ငံေတြမွာ တရားသူႀကီးေတြရဲ့ အခြင့္အာဏာကို အလြန္အမင္းထိန္းခ်ဳပ္လိုက္တဲ့အခါ လြတ္လပ္စြာတရားစီရင္ေရး (Judicial Independence) သာ ေပ်ာက္သြားၿပီး အဂတိလိုက္စားမွုကေတာ့ ေပ်ာက္မသြားပဲ အသြင္တစ္မ်ိဳးနဲ႔ ဆက္လက္ ရွင္သန္ၾကပါတယ္။

အဲဒိအေၾကာင္းလည္း အလၽွင္းသင့္ရင္ ေရးပါဦးမယ္ခင္ဗ်ာ။

(ေဇယ်ာေအးခ်ိဳ)

ကိုးကား

(1). John Henry, 1920-Merryman, The Civil Law Tradition, (Stanford, Calif.: Stanford University Press, 1985)

(2). Mathias, 1955-Reimann and Reinhard, 1952-Zimmermann, The Oxford Handbook of Comparative Law, vol. : pbk (Oxford: Oxford University Press, 2008)

(3). Randall Lesaffer and Jan Arriens, European Legal History, vol. : pbk (Cambridge: Cambridge University Press, 2009)

(4). http://www.transparency.org/cpi2014/results

မွတ္ခ်က္။  ။ မႏွစ္တုနး္က အေကာင့္ေဟာင္းမွာေရးၿပီး ဘေလာ့မွာတင္ထားတာကို ဒီဘက္အေကာင့္မွာ ျပန္တင္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။

Credit : ဆရာ Xayar Aye Cho